Ngân hàng thế giới (WB) nhận định, việc giảm phát thải carbon trong phân khúc xe thương mại liên tỉnh sẽ đóng vai trò quyết định, trong nỗ lực đạt được mục tiêu Net Zero – phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam trong lĩnh vực giao thông đường bộ.
Nguyên nhân là do so với xe máy và ô tô con, xe tải, xe buýt và xe khách liên tỉnh nặng hơn, hoạt động trên quãng đường dài hơn gấp nhiều lần và chỉ sử dụng nhiên liệu diesel. Vì thế, mặc dù phân khúc xe tải, xe buýt và xe khách liên tỉnh chỉ chiếm chưa đến 3% tổng số phương tiện đang hoạt động ở Việt Nam, nhưng lại chiếm hơn 65% lượng phát thải khí nhà kính trong hoạt động vận tải đường bộ, gần gấp đôi so với lượng khí thải từ xe máy và ô tô con cộng lại.
Xe tải, xe buýt, xe khách liên tỉnh là nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm không khí tại các thành phố. Ảnh: Chụp màn hình.
Để giảm tổng lượng phát thải khí nhà kính từ các đội xe cỡ lớn này, Việt Nam cần tích cực áp dụng các biện pháp giảm phát thải carbon khác. Trọng tâm chính cần đặt vào việc áp dụng các tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu cao hơn, thúc đẩy chuyển đổi nhu cầu vận tải hành khách và hàng hóa đường dài từ xe khách, xe buýt và xe tải sang các phương thức vận tải có mức phát thải carbon thấp hơn, như đường sắt và đường thủy.
WB nhận định, rào cản trong việc điện hóa xe tải nhỏ và xe buýt liên tỉnh mini hay cỡ trung là thiếu nguồn cung, chưa có mạng lưới trạm sạc trên toàn quốc.
Các nhà sản xuất xe điện trên toàn cầu, bao gồm cả VinFast tại Việt Nam thường ưu tiên sản xuất phân khúc xe điện chở ít người, do nhu cầu thị trường lớn hơn. Trong khi đó, những nhà sản xuất truyền thống lớn trong lĩnh vực xe tải và xe khách như Volvo tập trung nhiều hơn vào công nghệ xe điện cho container và xe khách cỡ lớn, hướng đến các thị trường mà kinh tế phát triển và có những chính sách xanh tiến bộ nhất.
Việt Nam cần 2,6 triệu xe tải điện trong giai đoạn từ nay đến 2050. Ảnh: Mercedes.
Đối với việc chuyển đổi dịch vụ thương mại liên tỉnh sang xe điện, việc triển khai một mạng lưới trạm sạc nhanh trên toàn quốc là điều cần thiết, đặc biệt là dọc theo các hành lang logistics và đường cao tốc trọng điểm.
Việc phát triển mạng lưới trạm sạc cho dịch vụ xe buýt, xe khách liên tỉnh tương đối dễ dàng hơn so với xe tải điện vì xe buýt và xe khách hoạt động trên các tuyến cố định, kể cả xe đường dài. Tuy nhiên, xe tải lại hoạt động trên các tuyến khác nhau .
Theo lộ trình mà WB đề xuất, mạng lưới trạm sạc do nhà nước hỗ trợ trên khắp Việt Nam sẽ được xây dựng trong giai đoạn 2030-2050. Nhờ vậy, quá trình chuyển đổi sang phương tiện giao thông chạy điện sẽ diễn ra trước tiên ở phân khúc xe buýt mini liên tỉnh hoạt động trên các tuyến cố định, nơi giá của các mẫu xe điện tương đương với các mẫu xe sử dụng xăng, dầu.
Lộ trình nêu rõ, từ nay đến năm 2050 Việt Nam cần khoảng 140.000 xe buýt điện liên tỉnh và 2,6 triệu xe tải điện các loại, chiếm lần lượt khoảng 65% và 43% tổng nhu cầu về phương tiện ở các phân khúc này.
Dù bối cảnh tình hình Việt Nam hiện tại khá hứa hẹn, nhưng WB cho rằng việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông chạy điện nếu chỉ ở phân khúc xe thương mại liên tỉnh sẽ không đem lại tác động giảm phát thải carbon ngay. Do đó, cần có các biện pháp can thiệp nhằm thúc đẩy chuyển đổi phương tiện vận tải và tiết kiệm nhiên liệu nhiều hơn.
Đọc bài gốc tại đây.
