Tôi từng nghĩ mình là một người mẹ tốt. Tôi không áp đặt, không la mắng, luôn chủ động lắng nghe con và khuyến khích con thể hiện cảm xúc thật. Tôi không né tránh những đề tài nhạy cảm, không xấu hổ khi nói chuyện về giới tính, tình yêu, ranh giới cá nhân. Tôi tin rằng mình đang làm những điều đúng đắn, làm tốt ngay cả những điều mà nhiều bậc cha mẹ khác còn e dè. Tôi vẫn tin như thế cho tới khi tôi xem phim “Sex Education”, tôi vỡ lẽ hóa ra tôi đã có hành động rất sai khi dạy con – đó là đọc trộm nhật ký của con.
Xem phim “Sex Education” và nhận ra mình đã sai khi dạy con
Trong phim “Sex Education”, mẹ của nhân vật Otis – Jean Milburn – là một nhà trị liệu tình dục, một người mẹ hiện đại, cởi mở. Bà luôn chủ động trò chuyện với con về các vấn đề tâm lý, giới tính, tình cảm. Đây là điều không dễ trong bất cứ mối quan hệ mẹ – con nào. Nhưng cũng chính vì “quá hiểu” con, quan sát con quá chặt, Jean bắt đầu cảm thấy bất an khi Otis trở nên khép kín hơn. Thay vì ngồi xuống hỏi thẳng, Jean đã lựa chọn một cách tưởng như vô hại: lén đọc nhật ký của con.
Khi Otis phát hiện mẹ đọc trộm nhật ký, ánh mắt của cậu tràn ngập sự cay đắng, lạnh lùng và vụn vỡ. Otis nhìn mẹ mình và nói một câu đơn giản nhưng sắc như dao: “Con đã từng nghĩ mẹ tôn trọng con”. Câu nói đó khiến tôi như bị ai bóp nghẹt ngực. Giống Jean, tôi cũng đã từng đọc trộm nhật ký của con mình.
Thời điểm đó, con gái tôi đang học lớp 10. Sau kỳ thi cuối kỳ, cháu trở nên trầm lặng, không còn ríu rít kể chuyện như thường ngày. Tôi cố hỏi nhưng con chỉ lắc đầu. Mỗi tối, tôi thấy con ghi chép gì đó trong một cuốn sổ bìa tím, rồi cẩn thận cất vào ngăn kéo, khóa lại.
Tôi lo đến mất ngủ nhiều đêm. Rồi một hôm, khi dọn phòng, tôi phát hiện con quên chìa khóa ngăn kéo ở nhà. Tôi lặng lẽ mở ngăn kéo. Cuốn nhật ký nằm đó. Tôi đã lưỡng lự. Nhưng cuối cùng, tôi vẫn mở ra, tự nhủ rằng: “Chỉ để biết con có ổn không”. Tôi đã đọc. Trong đó là những dòng chữ: “Con ghét cảm giác mẹ cứ nhìn con như đang theo dõi”, “Con muốn mẹ tin là con ổn. Nhưng có vẻ mẹ không tin”.
Tôi bật khóc, không phải vì những dòng chữ tôi thấy mà là vì tôi đã xâm phạm vào góc riêng tư cuối cùng mà con cố giữ. Tôi, một người luôn tự hào rằng mình đã tạo cho con sự an toàn, nhưng lại là người khiến con cảm thấy không được tin tưởng.
Mối nguy hiểm từ việc kiểm soát con trẻ
Nhân vật Jean và Otis trong phim “Sex Education” (Ảnh minh họa)
Sau khi phát hiện ra mẹ đọc trộm nhật ký, Otis đã rời khỏi nhà, cắt đứt liên lạc một thời gian. Mối quan hệ giữa hai mẹ con Otis đi xuống vì Jean đã không tôn trọng ranh giới. Và điều khiến tôi sững sờ là Jean – một người mẹ tưởng như hiện đại và “biết hết” – cũng không thể cứu vãn điều đó bằng bất cứ lý lẽ nào. Bởi vì tình yêu mà không đi kèm sự tôn trọng thì chỉ còn là sự kiểm soát!
Tôi đọc được một nghiên cứu đăng tải trên Journal of Adolescence vào năm 2018 nói rằng, trẻ em bị cha mẹ xâm phạm quyền riêng tư thường có xu hướng sống khép kín hơn và cảm thấy mình “không quan trọng” với bố mẹ. Nghiên cứu này cũng cho thấy mối quan hệ của cha mẹ và con sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực khi cha mẹ can thiệp quá nhiều vào cuộc sống riêng của con. Con sẽ cảm thấy bị tổn thương, giảm lòng tự trọng, thậm chí có thể phát triển lo âu, trầm cảm hoặc hành vi nổi loạn.
Tôi bỗng nhớ ra, xung quanh tôi đầy rẫy những ông bố, bà mẹ muốn kiểm soát con cái: chị gái tôi luôn tự hào rằng chị có thể “bắt thóp” được con vì chị thường đọc trộm tin nhắn của con trên facebook; một người đồng nghiệp của tôi thường xuyên đọc trộm mọi tin nhắn của con mỗi ngày trên điện thoại, chỉ để “hiểu về con hơn”; một người hàng xóm của tôi từng tiết lộ thường đọc nhật ký của con để “can thiệp kịp thời những hành vi không đúng đắn”.
Nhưng tôi không muốn như họ! Tôi quyết định sẽ thú nhận với con gái mọi chuyện. Sau khi nghe tôi nói, con tôi im lặng khá lâu. Rồi cháu nói nhẹ: “Nếu mẹ hỏi, có thể con đã kể. Nhưng bây giờ thì… con chỉ buồn thôi”.
Tôi không cố biện minh. Tôi cũng chỉ im lặng. Trong tôi là sự vụn vỡ. Tôi chưa bao giờ nghĩ mình sai khi dạy con. Nhưng sau khi xem phim “Sex Education”, tôi hiểu rằng: thấu hiểu không phải là biết hết, mà là biết lùi lại đúng lúc! Và tôi sẽ chờ đợi cho đến khi con mở lòng.
Đọc bài gốc tại đây.
