Nội dung chính
Những ngày gần đây, rất nhiều tờ báo lớn của Mỹ đồng loạt đưa tin về vụ bê bối “hiến tạng khi tim còn đập” gây chấn động toàn dư luận. Họ mô tả rằng, trên khắp Hoa Kỳ, người dân cảm thấy hoảng sợ.
Ngày 22/7, trước Ủy ban Năng lượng và Thương mại Hạ viện Mỹ, lãnh đạo Cơ quan Quản lý Tài nguyên và Dịch vụ Y tế (HRSA) kêu gọi cần có sự minh bạch và cơ chế giám sát chặt chẽ hơn. Chủ tịch Ủy ban Brett Guthrie nhấn mạnh: “Đây là một mô hình gây rủi ro cho bệnh nhân”.
Vụ án liên quan đến TJ Hoover vẫn đang được văn phòng tổng chưởng lý Kentucky điều tra – Ảnh: CNN
Qua điều tra, giới chức phát hiện hàng loạt sai phạm nghiêm trọng liên quan đến tổ chức Network for Hope, tiền thân là Kentucky Organ Donor Affiliates. Nhiều người đặt câu hỏi về cách thức tổ chức vận hành và vượt qua các giới hạn đạo đức.
Tổ chức điều phối hiến tạng tồn tại suốt 38 năm
Kentucky Organ Donor Affiliates (KODA), hiện đổi tên thành Network for Hope sau khi sáp nhập, là tổ chức phi lợi nhuận được giao điều phối hoạt động hiến tạng tại bang Kentucky. Thành lập từ năm 1987, KODA đóng vai trò trung gian giữa bệnh viện và hệ thống nhận nội tạng quốc gia. Tổ chức bố trí nhân viên thường trực tại các bệnh viện, phụ trách đánh giá tình trạng bệnh nhân, vận động hiến tặng và điều phối toàn bộ quá trình lấy tạng.
Trong hệ thống hiến tạng của Mỹ, phần lớn người hiến đã chết não. Tuy nhiên, một hiện tượng ngày càng phổ biến hiện nay là hiến tạng sau khi chết tuần hoàn. Hình thức này chiếm một phần ba tổng số ca hiến tặng năm ngoái: khoảng 20.000 nội tạng, gấp ba lần so với năm năm trước.
Theo đó, bệnh nhân vẫn còn một số hoạt động não nhưng được xác định là không thể hồi phục, đang được duy trì sự sống bằng máy.
Danella Gallegos – một bệnh nhân sống sót khi đang chuẩn bị được hiến tạng – Ảnh: NYTimes
Nếu gia đình đồng ý hiến tặng, bệnh nhân sẽ được đưa vào phòng mổ, rút máy hỗ trợ và chờ tử vong tự nhiên. Nội tạng chỉ được lấy nếu bệnh nhân qua đời trong vòng một đến hai giờ sau khi rút máy hỗ trợ. Các bác sĩ phải chờ thêm 5 phút để xác nhận tình trạng tử vong tuyệt đối.
Thế nhưng, cuộc điều tra của Cơ quan Quản lý Tài nguyên và Dịch vụ Y tế (HRSA) cho thấy tổ chức Network for Hope đã nhiều lần vi phạm các nguyên tắc cơ bản của quy trình này. Trong 4 năm, HRSA xem xét 350 ca hiến tạng bị hủy bỏ ở Kentucky và phát hiện 73 trường hợp lẽ ra việc lên kế hoạch lấy tạng cần phải dừng sớm hơn, do bệnh nhân có dấu hiệu hồi phục hoặc nhận thức cao.
Dù không thực hiện lấy tạng, nhiều bệnh nhân đã biểu hiện đau đớn trong quá trình chuẩn bị phẫu thuật. Hầu hết bệnh nhân cuối cùng đã tử vong, vài giờ hoặc vài ngày sau đó. Tuy nhiên, một số người thậm chí hồi phục và xuất viện.
Qua điều tra, HRSA phát hiện nhân viên của KODA thường xuyên gây sức ép với gia đình bệnh nhân để đẩy nhanh quá trình hiến tạng. Họ cũng giành quyền điều phối bệnh nhân từ bác sĩ điều trị, hối thúc nhân viên bệnh viện ngắt máy hỗ trợ sự sống, kể cả khi bệnh nhân có dấu hiệu nhận thức rõ ràng hơn. Một số nhân viên cũng không đánh giá được tình trạng thực sự của bệnh nhân do tác động của thuốc an thần hoặc chất gây nghiện, khiến họ tưởng rằng bệnh nhân đã rơi vào tình trạng không hồi phục.
Ám ảnh kinh hoàng trong phòng mổ
Điển hình là trường hợp Anthony Thomas Hoover II, một người đàn ông ở Kentucky dùng thuốc quá liều vào năm 2021. Theo loạt điều tra của tờ New York Times, sau hai ngày bất tỉnh, gia đình ông đồng ý hiến tạng. Tuy nhiên, hồ sơ ghi nhận tình trạng thần kinh của ông đã cải thiện. Hoover vẫn có thể giao tiếp bằng mắt và lắc đầu.
Những luật ngầm đáng sợ trong phòng mổ gây ra nhiều cái chết oan
May mắn, Hoover tỉnh dậy ngay lúc êkíp phẫu thuật đang vệ sinh thân thể bệnh nhân để chuẩn bị mổ lấy nội tạng. Một bác sĩ trong kíp phẫu thuật kịp thời dừng quy trình khi nhận thấy phản xạ của Hoover.
Hiện, anh sống sót, ở cùng chị gái tại Richmond, Kentucky và chia sẻ câu chuyện của mình trên TikTok.
Chị gái của Hoover, Donna Rhorer, kể lại: “Cậu ấy đã cố gắng… nói: ‘Này, tôi đây’, nhưng dường như bị phớt lờ. Cuối cùng, họ đã dừng thủ thuật vì anh ấy có quá nhiều dấu hiệu của sự sống”.
Rhorer ban đầu không dám nói ra sự thật vì “chẳng ai dám chống đối hệ thống y tế”. Song, cô vẫn dũng cảm công khai câu chuyện của Hoover, nói rằng việc chia sẻ sẽ đáng giá nếu nó có thể “giúp một gia đình khác có thêm can đảm để lên tiếng hoặc cứu được một mạng người khác”.
Trường hợp khác xảy ra vào tháng 12/2022, một người đàn ông 50 tuổi bị sốc thuốc bắt đầu cựa quậy và nhìn quanh chưa đầy một giờ sau khi được ngắt máy hỗ trợ. Tuy nhiên, nhóm phẫu thuật không dừng lại ngay và bệnh nhân không được giải thích gì. Khi nội tạng không còn đủ điều kiện để hiến, ca ghép mới bị hủy. Ba ngày sau, bệnh nhân qua đời sau khi đã trò chuyện với gia đình.
Tại New Mexico, một phụ nữ đã phải trải qua nhiều ngày chuẩn bị cho việc hiến tạng, ngay cả sau khi gia đình cô nói rằng cô dường như đang hồi tỉnh, và cuối cùng cô đã làm được. Tại Florida, một người đàn ông đã khóc và cắn vào ống thở nhưng vẫn được rút máy thở. Tại Tây Virginia, các bác sĩ đã vô cùng kinh ngạc khi các điều phối viên yêu cầu một người đàn ông bị liệt vừa ngừng thuốc an thần trong phòng phẫu thuật đồng ý cho anh ta lấy nội tạng.
Luật ngầm…
Tờ Times phát hiện một số tổ chức cung ứng nội tạng – các tổ chức phi lợi nhuận ở mỗi tiểu bang có hợp đồng liên bang để điều phối việc cấy ghép – đang ráo riết tìm kiếm người hiến tạng sau khi tử vong và thúc đẩy gia đình cùng bác sĩ phẫu thuật.
Bệnh viện chịu trách nhiệm chăm sóc bệnh nhân cho đến lúc qua đời, nhưng một số lại cho phép các tổ chức cung ứng nội tạng tác động đến quyết định điều trị.
55 nhân viên y tế tại 19 tiểu bang nói với tờ The Times rằng, họ đã chứng kiến ít nhất một trường hợp hiến máu đáng lo ngại sau khi chết tuần hoàn.
Các nhân viên ở một số tiểu bang cho biết họ đã chứng kiến các điều phối viên thuyết phục các bác sĩ lâm sàng tại bệnh viện sử dụng morphine, propofol và các loại thuốc khác để đẩy nhanh cái chết của những người hiến tặng tiềm năng.
Một cuộc điều tra liên bang gần đây – được thúc đẩy bởi trường hợp của một người đàn ông Kentucky bị lấy nội tạng ngay cả khi anh ta lắc đầu và co đầu gối lên ngực.
Trong các cuộc phỏng vấn với nhân viên y tế, cũng như xem xét hồ sơ nội bộ, bản ghi âm và tin nhắn văn bản, The Times đã xác nhận thêm 12 trường hợp ở chín tiểu bang gây khó khăn cho nhân viên y tế hoặc đang được điều tra.
Bryany Duff, một kỹ thuật viên phẫu thuật, cho biết bị ám ảnh bởi một ca lấy tạng khi bệnh nhân vẫn còn sự sống
Hầu hết những bệnh nhân này cuối cùng đều tử vong, nên không thể biết được họ đã trải qua những gì. Các bác sĩ bày tỏ lo ngại rằng một số bệnh nhân có thể đã hồi phục nếu được hỗ trợ thêm thời gian duy trì sự sống. Những bệnh nhân khác có thể đã cảm thấy đau đớn hoặc đau khổ về mặt cảm xúc trong những giờ cuối đời.
Những câu hỏi này càng trở nên cấp thiết hơn khi loại hình hiến tặng này đã tăng trưởng nhanh chóng trong 5 năm qua, một phần do áp lực từ chính quyền liên bang đối với các tổ chức cung ứng tạng nhằm tăng số lượng ca ghép. Đồng thời, chính phủ phần lớn đã để hệ thống ghép tạng tự quản lý.
Trước phản ứng từ dư luận, đại diện Hiệp hội các Tổ chức Mua bán Nội tạng cho rằng,việc tập trung vào một số ít trường hợp có kết quả tồi tệ là sai lầm. “Những câu chuyện này vẽ nên một cái nhìn đáng sợ, không chính xác và mất cân bằng về hệ thống của chúng ta”, hiệp hội nói.
Hay Network for Hope khẳng định đã tuân thủ đúng quy trình và chỉ bắt đầu lấy nội tạng sau khi bệnh viện xác nhận bệnh nhân tử vong. Tuy nhiên, tổ chức này cũng cho biết sẽ thực hiện đầy đủ các yêu cầu mới từ giới chức liên bang.
Ngày 22/7, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ đã tiến hành cải cách hệ thống ghép tạng. Yêu cầu Network for Hope thực hiện 3 thay đổi chính trong hoạt động: tiến hành đánh giá thần kinh của người hiến tiềm năng ít nhất mỗi 12 giờ, đào tạo lại toàn bộ nhân viên liên quan đến quy trình hiến tạng, đảm bảo bất kỳ cá nhân nào trong quy trình cũng có quyền yêu cầu tạm dừng nếu phát hiện dấu hiệu bất thường ở bệnh nhân.
Theo The NY Times, CNN, Guardian
Đọc bài gốc tại đây.
