Nội dung chính
Hãng truyền thông Al Jazeera (Qatar) ngày 16/6 đưa tin, các nhà lãnh đạo thế giới đã nhiều lần kêu gọi giảm leo thang trong bối cảnh Israel tấn công chưa từng có vào đối thủ khu vực của mình là Iran, đe dọa gây bất ổn cho khu vực. Rạng sáng ngày 13/6, vòng giao tranh mới nhất đã bắt đầu sau khi Israel tấn công vào các địa điểm quân sự và hạt nhân của Iran.
Sự kiện này diễn ra sau hai vòng xung đột quân sự trực tiếp giữa Iran và Israel vào năm 2024, bắt đầu bằng các cuộc không kích của Israel vào các mục tiêu của Iran dẫn đến hành động trả đũa sau đó của Iran.
Người dân Iran theo dõi cuộc không kích của Israel nhằm vào một kho dầu ở Tehran vào ngày 15/6/2025. Ảnh: Getty
Chính quyền Iran cho biết các cuộc tấn công của Israel kể từ sáng 13/6 đã nhắm vào các khu dân cư và quân sự ở Tehran cũng như nhiều thành phố trên khắp nước này, giết chết ít nhất 80 người, bao gồm cả dân thường. Một số nhà khoa học hạt nhân và giáo sư đại học Iran đã thiệt mạng cùng với một số chỉ huy cấp cao của lực lượng vũ trang Iran và Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC).
Các cuộc tấn công của Israel vào ngày 14/6 đã đánh trúng các nhà máy lọc dầu, nhà máy điện và các kho dự trữ dầu trên khắp Iran. Tehran đã trả đũa bằng cách phóng hàng trăm tên lửa và máy bay không người lái vào các thành phố Tel Aviv và Haifa của Israel, khiến ít nhất 13 người thiệt mạng và hàng chục người bị thương. Trong khi đó, Tehran cũng đã tạm dừng các cuộc đàm phán hạt nhân với Mỹ.
Vậy, tại sao Ấn Độ từ chối tham gia các cuộc thảo luận hoặc ủng hộ lập trường của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) về các cuộc tấn công của Israel? Ấn Độ có ủng hộ Israel không?
SCO đã nói gì?
Theo Al Jazeera, SCO – một liên minh chính trị và an ninh được thành lập năm 2001 – bao gồm Trung Quốc, Belarus, Ấn Độ, Iran, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Pakistan, Nga, Tajikistan và Uzbekistan. Iran là nước mới nhất gia nhập SCO vào năm 2023 – thời điểm Ấn Độ là Chủ tịch SCO.
Vào ngày 14/6, SCO – hiện do Trung Quốc làm Chủ tịch – cho biết các quốc gia thành viên “bày tỏ mối quan ngại nghiêm trọng” về căng thẳng leo thang giữa Iran và Israel và “lên án mạnh mẽ các cuộc tấn công quân sự do Israel thực hiện” vào lãnh thổ Iran.
Tuyên bố của SCO lưu ý thêm rằng “các hành động hung hăng của Israel nhằm vào các mục tiêu dân sự, bao gồm cơ sở hạ tầng năng lượng và giao thông, gây ra thương vong cho dân thường, là hành vi vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên Hợp Quốc”.
“Các cuộc tấn công của Israel] cấu thành hành vi xâm phạm chủ quyền của Iran, gây tổn hại đến an ninh khu vực và quốc tế, đồng thời gây ra rủi ro nghiêm trọng cho hòa bình và ổn định toàn cầu”, tuyên bố nói thêm, đồng thời gửi lời chia buồn tới chính phủ và nhân dân Iran.
Tuyên bố nêu rõ: “Các quốc gia thành viên SCO kiên quyết ủng hộ việc giải quyết tình hình xung quanh chương trình hạt nhân của Iran thông qua các biện pháp hòa bình, chính trị và ngoại giao”.
“Hành động cân bằng tinh tế” của Ấn Độ
Sau cuộc không kích đầu tiên của Israel vào Tehran, Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Iran Abbas Araghchi, trong đó ông “truyền đạt mối quan ngại sâu sắc của cộng đồng quốc tế trước diễn biến của sự việc”.
Ngoại trưởng Jaishankar “kêu gọi tránh mọi bước leo thang và sớm quay trở lại với con đường ngoại giao”, theo Bộ Ngoại giao Ấn Độ. Bộ này cũng nhấn mạnh mối quan ngại của mình trong một tuyên bố riêng vào ngày 13/6.
Bộ Ngoại giao Ấn Độ cho biết : “Chúng tôi đang theo dõi chặt chẽ tình hình đang diễn biến, bao gồm các báo cáo liên quan đến các cuộc tấn công vào các địa điểm hạt nhân”, đồng thời kêu gọi cả hai bên sử dụng các kênh đối thoại và ngoại giao hiện có để “hướng tới mục tiêu hạ nhiệt tình hình”.
“Ấn Độ có mối quan hệ chặt chẽ và hữu nghị với cả hai nước và sẵn sàng hỗ trợ hết sức có thể”, tuyên bố nêu rõ.
Shanthie D’Souza – nhà nghiên cứu cao cấp tại Đại học Massachusetts-Amherst (Mỹ) – nói với Al Jazeera rằng: “Không giống như các quốc gia SCO khác, Ấn Độ ở vị thế độc nhất vô nhị vì phải duy trì quan hệ quốc phòng với Israel và quan hệ kinh tế với Iran.”
Một cuộc điều tra của Al Jazeera cho thấy Ấn Độ là nước mua vũ khí lớn nhất của Israel; và vào năm 2024, các công ty vũ khí Ấn Độ cũng đã bán tên lửa và chất nổ cho Israel trong cuộc chiến ở Gaza. Đồng thời, Ấn Độ cũng đã phát triển Cảng Chabahar của Iran thành cửa ngõ cho hoạt động xuất khẩu của Ấn Độ sang Trung Á và Afghanistan.
“Ấn Độ đã duy trì một hành động cân bằng tinh tế [trong vòng giao tranh mới nhất giữa Israel và Iran]”, D’Souza cho biết.
Sau tuyên bố của SCO lên án các cuộc không kích của Israel vào Iran, New Delhi cho biết họ không tham gia thảo luận về tuyên bố này.
Bộ Ngoại giao Ấn Độ cho biết : “Lập trường chung của Ấn Độ như đã nêu ở trên đã được truyền đạt tới các thành viên khác của SCO”, ám chỉ đến tuyên bố trước đó về lập trường chính thức của Ấn Độ.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (trái) và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi (phải) tại New Delhi, Ấn Độ, vào ngày 15/1/2018. Ảnh: Getty
Ấn Độ có ủng hộ Israel không?
Theo các chuyên gia, điều này là không rõ ràng. Nhưng bằng cách tách mình khỏi lập trường của SCO, New Delhi đã làm suy yếu sức mạnh lên án các cuộc tấn công của Israel vào Iran của liên minh này.
Một ngày trước khi rút khỏi tuyên bố của SCO, Ấn Độ đã không bỏ phiếu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc về dự thảo nghị quyết yêu cầu ngừng bắn “ngay lập tức, vô điều kiện và vĩnh viễn” ở Gaza.
Đối với Kabir Taneja – phó giám đốc chương trình nghiên cứu chiến lược tại Observer Research Foundation có trụ sở tại New Delhi, việc Ấn Độ bỏ phiếu trắng tại Liên Hợp Quốc là điều khó hiểu. Ông cho rằng điều này có thể bị ảnh hưởng bởi mong muốn duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Mỹ của Ấn Độ, lưu ý rằng New Delhi đang tiến gần đến một thỏa thuận thương mại với Washington – một thỏa thuận mà nước này đang cố gắng đạt được trước khi mức thuế 27% mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa áp dụng đối với hàng hóa Ấn Độ được dỡ bỏ vào đầu tháng 7.
Bỏ qua lợi ích quốc gia, Taneja lưu ý rằng việc New Delhi xa lánh SCO do căng thẳng giữa Israel và Iran cũng “phản ánh cấu trúc của SCO, nơi Ấn Độ giống như một kẻ ngoài cuộc bên trong”.
Trong bối cảnh Trung Quốc và Nga – những nước dẫn đầu SCO – có mối quan hệ gần gũi với Iran, xét đến mối quan hệ của Ấn Độ với Mỹ và Israel, “sẽ rất khó [đối với Ấn Độ] để chấp nhận cách diễn đạt và tuyên bố cụ thể của SCO”, Taneja cho biết.
(Theo Al Jazeera)
Đọc bài gốc tại đây.
