Nội dung chính
Khi chính phủ Mỹ đóng băng hàng tỷ USD viện trợ nước ngoài, mối lo ngại ngày càng tăng rằng các đối thủ toàn cầu của nước này như Trung Quốc và Nga có thể tận dụng khoảng trống để lại.
Người biểu tình bên ngoài trụ sở Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) tại Washington, Mỹ, vào ngày 3/2/2025, sau khi tỷ phú Elon Musk – người đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) – cho biết sẽ đóng cửa USAID. Ảnh: Reuters
Trong buổi phát sóng trực tiếp trên X Spaces vào ngày 3/2, tỷ phú Elon Musk – người đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ Mỹ (DOGE) – cho biết đã trao đổi chi tiết với Tổng thống Donald Trump về USAID.
“Ông ấy đồng ý rằng chúng ta nên đóng cửa nó”, Musk nói.
“Rõ ràng nó (USAID) không phải là quả táo có sâu bên trong, mà là quả táo chứa đầy sâu. Về cơ bản, cần loại bỏ toàn bộ. Nó không thể khắc phục được nữa. Chúng tôi sẽ đóng cửa nó.”
Theo CBS News, thông báo được ông Musk đưa ra sau khi chính quyền Trump cho hai quan chức hàng đầu của USAID nghỉ phép vì họ từ chối giao nộp tài liệu mật cho nhóm thanh tra của chính phủ mới.
Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 4/2 đã ra lệnh đóng cửa các phái bộ USAID ở nước ngoài và triệu hồi nhân viên. Cơ quan này cũng được xem xét sáp nhập vào Bộ.
Vai trò của USAID và hậu quả tiềm tàng với Mỹ
Theo Firstpost, USAID được thành lập vào năm 1961 dưới thời Tổng thống John F. Kennedy. Cơ quan này là trụ cột trong chính sách đối ngoại của Mỹ, cung cấp viện trợ nhân đạo, tài trợ phát triển và hỗ trợ chiến lược trên toàn thế giới. USAID từng đóng vai trò quan trọng trong việc chống lại ảnh hưởng của Liên Xô và sau đó là Trung Quốc tại các quốc gia đang phát triển.
USAID hiện phân bổ hơn 40 tỷ USD/năm cho các chương trình bao gồm phòng chống HIV/AIDS ở Châu Phi, ổn định các khu vực dễ xảy ra xung đột và hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến với Nga.
Việc đóng băng tài trợ và đóng cửa ngay lập tức trụ sở chính của USAID tại thủ đô Washington (Mỹ) đã gây ra sự xáo trộn và gián đoạn trong các chương trình viện trợ toàn cầu.
“Hành động của [Tổng thống] Trump đang làm suy yếu vai trò lãnh đạo và ảnh hưởng toàn cầu của Mỹ”, Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ bang New Jersey Andy Kim nói. “Sự hỗ trợ của chúng ta [Mỹ] ở nước ngoài giúp chống lại bệnh tật và chấm dứt nạn đói”, nhưng đó cũng là một công cụ để ngăn chặn ảnh hưởng của Trung Quốc, Nga và Iran.
Lợi ích chiến lược của Trung Quốc
Firstpost đưa tin, với việc Mỹ từ bỏ vai trò lâu nay là nhà tài trợ lớn nhất thế giới, Trung Quốc đang sẵn sàng mở rộng dấu ấn của mình. Thông qua Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), Bắc Kinh đã đầu tư hàng nghìn tỷ USD vào các dự án cơ sở hạ tầng tại các nước đang phát triển.
Ảnh hưởng ngày càng tăng của Bắc Kinh ở Châu Phi, Mỹ Latin và Đông Nam Á là điều dễ nhận thấy. Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của một số quốc gia Châu Phi và đang tài trợ cho các dự án hạ tầng quy mô lớn, bao gồm đường cao tốc, đường sắt và nhà máy năng lượng.
Trong khi Mỹ đã chống lại ảnh hưởng đó thông qua các sáng kiến quyền lực mềm, việc giải thể USAID sẽ loại bỏ một trong những công cụ ngoại giao mạnh nhất của Washington.
Truyền thông Mỹ nhận định, mặc dù Bắc Kinh có thể sẽ không sẵn lòng lấp đầy khoảng trống nhiều tỷ USD trong viện trợ nước ngoài, nhưng họ đã và đang là nhà đầu tư và đối tác thương mại hàng đầu của Châu Phi. Việc đóng băng viện trợ của Mỹ đồng nghĩa với cơ hội để Trung Quốc củng cố ảnh hưởng kinh tế và chính trị.
Các tình nguyện viên dỡ hàng cứu trợ của USAID tại Bahir Dar, Ethiopia. Ảnh: Getty
Mục tiêu địa chính trị của Nga
Theo Firstpost, giống như Trung Quốc, Nga cũng sẽ hưởng lợi từ việc giải thể USAID. Cơ quan này từng đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định các quốc gia hậu Xô Viết, hỗ trợ các phong trào và chống lại ảnh hưởng của Nga ở Đông Âu và Trung Á.
Nhưng trong những năm gần đây, Nga cũng đã chuyển từ nước nhận viện trợ sang nhà tài trợ toàn cầu tích cực, mở rộng các nỗ lực hỗ trợ nước ngoài của mình.
Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev bình luận trên mạng xã hội vào ngày 3/2: “Một động thái thông minh của Elon Musk, cố gắng bịt lỗ hổng của USAID…”
Firstpost nhận định, Ukraine – một trong những nước nhận viện trợ nước ngoài lớn nhất của Mỹ – đặc biệt dễ bị tổn thương. USAID đã cung cấp hàng tỷ USD viện trợ cho Kyiv, từ viện trợ quân sự đến cứu trợ nhân đạo.
Với sự hỗ trợ hiện không còn chắc chắn đó, Moscow có thể nắm bắt cơ hội để mở rộng ảnh hưởng của mình đối với các quốc gia thuộc Liên Xô cũ, đưa họ vào sâu trong phạm vi kiểm soát của mình.
“Chính quyền Trump vừa xếp nước Mỹ ở vị trí cuối cùng trong khi trao một món quà cho những đối thủ lớn nhất của chúng ta [Mỹ]”, cựu quan chức USAID Michael Schiffer viết trong một bài bình luận trên diễn đàn trực tuyến Just Security.
“Các liên minh của Mỹ sẽ bị ảnh hưởng. Các đối tác của Mỹ sẽ gặp rủi ro. Và đối thủ của Mỹ sẽ vui mừng”, Schiffer viết.
Đọc bài gốc tại đây.
