Nội dung chính
Ông Trump cảnh báo nếu Iran không đàm phán, ông sẽ sử dụng biện pháp quân sự.
Trong thư, Tổng thống Trump viết: “Tôi hy vọng Iran sẽ đàm phán vì nếu chúng tôi phải dùng đến biện pháp quân sự thì điều đó sẽ rất khủng khiếp.”
Tuy nhiên, tại cuộc họp báo tại Tehran ngày 10/3, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran Ismail Bekaie cho biết, đến nay Iran vẫn chưa nhận được bức thư này.
Trong một cuộc phỏng vấn với Fox Business, Tổng thống Mỹ Donald Trump còn cho biết “có hai cách để đối phó với Iran: đàm phán hoặc xung đột quân sự”. Ảnh: UPI
Ông Trump tiếp tục gây “sức ép tối đa” với Iran
Ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Trump vào ngày 4/2 đã ký một bản ghi nhớ về việc khôi phục chính sách “gây sức ép tối đa”, tái áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Iran, bao gồm các biện pháp nhằm giảm mức xuất khẩu dầu của nước này về 0, gây thiệt hại cho nền kinh tế Iran, buộc Tehran phải từ bỏ chương trình hạt nhân của mình.
Đồng thời, Bộ Tài chính Mỹ đã công bố áp đặt các lệnh trừng phạt mới “nhằm vào Công ty Dầu khí Iran, các công ty vận chuyển và tàu chở dầu được cho là lách lệnh trừng phạt, bán dầu bất hợp pháp, và các mạng lưới tài chính hỗ trợ ngành năng lượng của Iran”.
Các lệnh trừng phạt của Mỹ đã gây ra những hậu quả nặng nề lên nền kinh tế Iran. Năm 2015, khi ký kết thoả thuận hạt nhân Iran, 1 USD đổi 32.000 rial của Iran thì nay 1 USD đổi được 42.000 rial, mức thấp nhất đối với đồng tiền Iran từ trước tới nay. Đồng rial cũng mất giá khoảng 27% so với USD trong năm nay.
Theo Trung tâm Thống kê Iran, tỷ lệ lạm phát trung bình cho giai đoạn năm 2024 kết thúc vào ngày 21/10/2024 ở mức 33,6%, nghĩa là các hộ gia đình phải trả trung bình nhiều hơn 33,6% để mua cùng một loại hàng hóa và dịch vụ so với cùng kỳ năm trước. Các số liệu này phản ánh tình hình kinh tế Iran hết sức khó khăn do hậu quả của các lệnh trừng phạt của Mỹ và phương Tây.
Trước đây, trong nhiệm kỳ đầu tiên (2017 -2021), Tổng thống Trump đã áp dụng chiến lược “gây sức ép tối đa” đối với Tehran. Sau khi rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran vào ngày 8/5/2018, và đến ngày 7/8 cùng năm đã áp đặt lại các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Tehran. Washington cho biết họ chủ trương cô lập Iran khỏi nền kinh tế toàn cầu, xóa bỏ thu nhập từ xuất khẩu dầu của nước này để làm chậm sự phát triển của chương trình hạt nhân.
Năm 2019, Tổng thống Trump đã tìm cách đàm phán trực tiếp với Đại giáo chủ Ali Khamenei, thông qua sự trung gian của cố Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo tối cao của Iran đã từ chối nhận một lá thư của ông Trump nhờ ông Abe chuyển nhân chuyến thăm Tehran.
Mới đây, tại cuộc hội đàm Nga – Mỹ ở Ả Rập Saudi vào ngày 18/2/2025, phía Mỹ đã đề nghị Moscow đứng ra làm trung gian trong các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran, nhưng không được thảo luận chi tiết.
Trợ lý Tổng thống Nga Yuri Ushakov cho biết, Nga sẵn sàng làm mọi thứ có thể vì Iran là đồng minh và đối tác của Moscow và mong đợi các cuộc thảo luận riêng về chủ đề này. Ông nêu rõ, lập trường của Nga là “vấn đề hạt nhân Iran phải được giải quyết hoàn toàn bằng các biện pháp ngoại giao”.
Cả Nga và Mỹ đã nhất trí tổ chức các cuộc đàm phán riêng về Iran.
Với lý do Mỹ và các nước châu Âu phá bỏ thoả thuận JCPOA, Iran đã quay lại đẩy nhanh quá trình làm giàu uranium. Ảnh: Anadolu
Iran đáp trả đe dọa của Tổng thống Trump
Lãnh tụ tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei, cho biết Iran sẽ không đàm phán với những ai áp đặt lệnh trừng phạt lên Tehran.
“Mỹ và phương Tây tố cáo Iran không thực hiện nghĩa vụ của mình theo JCPOA. Vậy các vị đã thực hiện nghĩa vụ của mình chưa? Chính Mỹ trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump đã rút khỏi thỏa thuận và Châu Âu hứa ‘bằng cách nào đó sẽ sửa đổi’, nhưng không có tuyên bố nào được thực hiện”, ông Khamenei nói.
Các quan chức cấp cao của Iran, bao gồm Tổng thống Masoud Pezeshkian và Ngoại trưởng Abbas Araqchi, đã nhiều lần tuyên bố sẽ không đàm phán với Mỹ dưới áp lực hoặc đe dọa.
Ngày 7/3/2025, Ngoại trưởng Iran Araghchi cho biết chính sách “gây sức ép tối đa” của Tổng thống Mỹ Trump áp dụng đối với Iran là một thử nghiệm thất bại. Tehran không thấy bất kỳ cơ hội nào để nối lại đàm phán với Mỹ chừng nào Washington vẫn tiếp tục đe dọa và gây sức ép.
“Chúng tôi sẽ không đàm phán dưới sự đe dọa và áp lực. Hiện tại không có khả năng đối thoại trực tiếp giữa chúng tôi và Mỹ về chương trình hạt nhân. Iran sẽ tiếp tục phối hợp công việc về hồ sơ hạt nhân của Iran thông qua các cuộc tiếp xúc trực tiếp với các đối tác từ Nga và Trung Quốc”, ông Araghchi nói.
Người phát ngôn chính phủ Iran Fatemeh Mohajerani tuyên bố: “Các cuộc đàm phán của chúng tôi phải được diễn ra trong danh dự và dựa trên sự tôn trọng. Chúng tôi sẽ không đàm phán dưới áp lực và đe doạ.”
Về khả năng đàm phán với Mỹ, nhà ngoại giao này cho biết: “Iran chưa bao giờ đóng cửa đàm phán theo đúng nghĩa của nó, nhưng chúng tôi không chấp nhận các đề xuất đàm phán dựa trên áp lực và đe dọa. Việc Mỹ sử dụng chủ nghĩa nhị nguyên “đàm phán hoặc chiến tranh” cho thấy họ không nghiêm túc. Iran chưa bao giờ tham gia vào các cuộc đàm phán như vậy. Đàm phán dưới áp lực là vô nghĩa. Quan điểm của Iran hoàn toàn rõ ràng.”
Phái đoàn Iran tại Liên Hợp Quốc tuyên bố: “Tehran có thể xem xét khả năng đàm phán về chương trình hạt nhân Iran nếu mục tiêu của các cuộc thảo luận chỉ tập trung vào giải quyết những lo ngại về khả năng quân sự hóa chương trình. Tuy nhiên, nếu mục tiêu là xóa bỏ chương trình hạt nhân hòa bình của Iran để tuyên bố rằng những gì Tổng thống thứ 44 của nước Mỹ Barack Obama không đạt được thì bây giờ đã đạt được, thì những cuộc đàm phán như vậy sẽ không bao giờ diễn ra.”
Lãnh tụ tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei, cho biết Iran sẽ không đàm phán với những ai áp đặt lệnh trừng phạt lên Tehran. Ảnh: Reuters
Iran trở lại làm giàu uranium
Năm 2015, Iran và các nước P5+1 bao gồm 5 nước thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, Đức và Liên minh châu Âu (EU) đã ký Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA), gọi tắt là Thoả thuận hạt nhân Iran.
Tuy nhiên, trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Tổng thống Mỹ Trump đã rút khỏi thỏa thuận và áp đặt lại các lệnh trừng phạt đối với Tehran vào năm 2018.
Các nước châu Âu cũng không thực hiện nghĩa vụ của mình được ghi trong thoả thuận.
Sau đó, với lý do Washington và các nước châu Âu phá bỏ thoả thuận, Tehran đã quay lại đẩy nhanh quá trình làm giàu uranium.
Ba năm sau khi Mỹ rút khỏi JCPOA, vào năm 2021, Iran bắt đầu làm giàu uranium ở mức cấp độ cao và hiện có những dữ liệu cho thấy Iran có khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân.
Trong báo cáo vào ngày 26/2/2025 gửi tới các quốc gia thành viên, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho biết, trong ba tháng qua, kho dự trữ uranium làm giàu 60% dưới dạng uranium hexafluoride (UF6) của Iran đã tăng thêm 92,5 kg, nâng tổng kho dự trữ lên 274,8 kg. Quy trình tăng cấp độ làm giàu uranium từ 60% lên 90% là cấp độ vũ khí chỉ cần một thời gian ngắn.
IAEA cho rằng, với tốc độ làm giàu nhanh như vậy, chỉ cần hai đến ba tuần Iran có thể tích lũy đủ lượng uranium làm giàu 90%; về lý thuyết, Iran có đủ uranium để chế tạo 4 quả bom hạt nhân.
Trong khi đó, Iran vẫn khẳng định họ không tìm cách phát triển vũ khí hạt nhân và hoạt động làm giàu uranium của Tehran chỉ nhằm phục vụ cho mục đích hoà bình.
Tháng 4/2021, Iran và Mỹ đã đàm phán để khôi phục thoả thuận hạt nhân JCPOA. Và sau 8 phiên đàm phán, ngày 8/2/2022, hai bên về cơ bản đã đạt được thoả thuận, chỉ còn một số điểm cần phải hoàn thiện thêm trước khi ký kết. Iran và Mỹ đã tiến gần hơn đến việc quay trở lại thỏa thuận JCPOA.
Tuy nhiên, cuộc đàm phán sắp đạt được kết quả đã thất bại do nội bộ chính quyền Mỹ không thống nhất. 33 nhà lập pháp của đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ, đã gửi thư cho Tổng thống Biden, tuyên bố sẽ ngăn chặn bất kỳ thỏa thuận mới nào với Iran không được trình lên Quốc hội Mỹ.
Theo các chuyên gia, đàm phán trên cơ sở thiện chí, bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau để trở lại thoả thuận hạt nhân JCPOA là lựa chọn duy nhất đảm bảo lợi ích của tất cả các bên, vì lợi ích hòa bình, ổn định và an ninh ở khu vực Trung Đông và trên thế giới.
Đọc bài gốc tại đây.
