Một đoàn xe container đi ngang qua khi nhóm phóng viên CBS News (Mỹ) lái xe khoảng 2 tiếng về phía nam thủ đô Phnom Penh của Campuchia.
Một lát sau, các phóng viên được chào đón bằng một cổng chào khổng lồ với dòng chữ “Đặc khu Kinh tế Chiết Giang” bằng hai ngôn ngữ: tiếng Khmer bản địa và tiếng Trung bên dưới.
Đặc khu kinh tế Chiết Giang tọa lạc tại tỉnh Koh Kong, Campuchia. Ảnh chụp màn hình bản tin của CBS News
Đầu tư của Trung Quốc bùng nổ
Nhóm phóng viên CBS News đến một nhà máy sản xuất đồ nội thất, nơi người quản lý quốc tịch Trung Quốc mời họ vào để quay một số video. Cơ sở sản xuất ghế đôn này đã chuyển từ Trung Quốc đến Campuchia cách đây khoảng 1 tháng.
Các phóng viên hỏi người quản lý về những hàng xóm của ông trong đặc khu kinh tế và ông cho biết hầu hết các công ty chuyển đến đều là từ Trung Quốc. Một động lực thúc đẩy việc di dời các hoạt động sản xuất đó là tránh thuế quan của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc và có rất nhiều công ty lựa chọn đầu tư vào đây. Quy mô của khu công nghiệp đang phát triển ở phía nam Campuchia rất khó để ước tính. Việc xây dựng diễn ra trên diện tích rất rộng.
Theo CBS News, chiến tranh thương mại Mỹ – Trung là lý do chính khiến đầu tư của Trung Quốc bùng nổ tại vương quốc cách Trung Quốc đại lục gần 1.000 km này.
Năm 2016, trước khi Tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức nhiệm kỳ đầu tiên, kim ngạch xuất khẩu của Campuchia sang Mỹ trị giá khoảng 3 tỷ USD/năm. Đến năm ngoái, con số này đã lên tới 13 tỷ USD, chiếm gần 30% GDP của Campuchia.
Chính phủ Campuchia cho biết hơn một nửa số nhà máy tại quốc gia này hiện do Trung Quốc sở hữu, tổng vốn đầu tư trị giá khoảng 9 tỷ USD.
Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Campuchia Casey Barnett nói với CBS News rằng: “Đây là một biện pháp để tránh thuế quan của Mỹ.”
Mặc dù các công ty Trung Quốc hoạt động tại Campuchia đang né tránh thuế quan của Mỹ, nhưng về mặt kỹ thuật, họ vẫn tuân thủ các quy định. Nhưng khi chính quyền của Tổng thống Trump đặt Trung Quốc vào tầm ngắm kinh tế, có những lo ngại ở Campuchia rằng nền kinh tế của chính đất nước này có thể chịu thiệt hại.
“Họ [Campuchia] hoàn toàn phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ và có thể trở thành mục tiêu – một mục tiêu dễ bị tổn thương”, Barnett nói.
Đối với ông Huang – một chủ sở hữu nhà máy may mặc, điều đó sẽ là thảm họa. Ông thừa nhận rằng bản thân lo ngại về viễn cảnh Tổng thống Trump áp mức thuế mới đối với các mặt hàng như sản phẩm của ông: hàng Trung Quốc, nhưng được sản xuất tại Campuchia.
Không phải là “tay mơ”, Huang đã mở cửa hàng ở Campuchia cách đây 20 năm, tận dụng các khoản ưu đãi về thuế và mức lương thấp hơn ở quốc gia này, trong khi vẫn điều hành các nhà máy ở Trung Quốc. Nhưng khi thương chiến Mỹ – Trung bắt đầu vào năm 2018, ông đã chuyển toàn bộ hoạt động sản xuất sang Campuchia.
Ông nói với CBS News rằng 60% hoạt động kinh doanh của ông là trên thị trường Mỹ, với các sản phẩm của ông được bán cho các nhà bán lẻ quen thuộc bao gồm Walmart và Costco.
Huang cho biết các đơn đặt hàng đã tăng lên gấp bội kể từ khi Tổng thống Trump công bố mức thuế mới nhắm vào Trung Quốc, đợt áp thuế mới nhất có thể có hiệu lực vào ngày 4/3 (giờ Mỹ).
Chủ sở hữu nhà máy may mặc Huang cho biết, 60% hoạt động kinh doanh của ông là trên thị trường Mỹ, với các sản phẩm của ông được bán cho các nhà bán lẻ quen thuộc bao gồm Walmart và Costco. Ảnh chụp màn hình bản tin của CBS News
Thương chiến Mỹ – Trung leo thang
Theo CBS News, Tổng thống Mỹ đã áp thuế toàn diện 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào đầu tháng 2, dẫn đến các biện pháp trả đũa của Trung Quốc là mức thuế 15% đối với than và khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) nhập khẩu từ Mỹ, cùng với mức thuế 10% đối với dầu thô, máy móc nông nghiệp và một số mẫu ô tô của Mỹ.
Nhà Trắng hôm 3/3 cho biết Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, với lý do Bắc Kinh không xử lý được tình trạng buôn bán fentanyl bất hợp pháp. Theo bài đăng trên mạng xã hội của Nhà Trắng, sắc lệnh này sẽ tăng mức thuế 10% trước đó áp dụng đối với Trung Quốc lên 20%, đúng như lời đe dọa của ông Trump hồi tuần trước.
Mức thuế mới này đưa ra trùng với thời điểm bắt đầu kỳ họp “Lưỡng hội” thường niên của Trung Quốc, khi Bắc Kinh dự kiến đưa ra những chính sách ưu tiên dành cho lĩnh vực kinh tế trong năm 2025.
“Trung Quốc đang nghiên cứu và xây dựng các biện pháp đối phó có liên quan để đáp trả mối đe dọa áp thuế bổ sung 10% của Mỹ đối với các sản phẩm của Trung Quốc với lý do về fentanyl”, Thời báo Hoàn cầu – một ấn phẩm của Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc – đưa tin hôm 3/3.
“Các biện pháp đối phó có thể sẽ bao gồm cả thuế quan và một loạt các biện pháp phi thuế quan, và các sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm của Mỹ rất có thể sẽ có trong danh sách”, tờ báo viết.
Chủ sở hữu nhà máy may mặc Huang nói với CBS News rằng, trừ trường hợp cũng như cho đến khi thương chiến leo thang, chứng kiến Tổng thống Trump sử dụng vũ khí kinh tế ưa thích của mình là thuế quan đối với Campuchia, nhiều công ty Trung Quốc có thể sẽ trở thành hàng xóm của ông tại Campuchia.
“Nhiều người nói với tôi rằng họ cần xây dựng nhà máy [tại Campuchia], cần phải di chuyển ngay lập tức, vì họ nghĩ rằng thuế sẽ tăng”, doanh nhân này nói.
Huang nhận định rằng cuộc chiến thương mại chắc chắn sẽ leo thang và tin rằng Campuchia và các nước Đông Nam Á khác sẽ là tương lai cho các nhà sản xuất Trung Quốc.
Đọc bài gốc tại đây.
