Tờ Business Insider ngày 29/7 đưa tin, từ độ cao hơn 9.000 mét trên bầu trời Đông Âu, các phi hành đoàn do thám trên không vận hành máy bay E-3 Sentry của NATO đã theo dõi diễn biến cuộc chiến trên không của Nga kể từ khi bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.
Trong những ngày đầu, các phi hành đoàn đã theo dõi các máy bay chiến đấu Nga thực hiện các đợt ném bom hướng về tiền tuyến. Giờ đây, máy bay Nga hiếm khi bay vào không phận Ukraine, phần lớn được thay thế bằng các cuộc tấn công tên lửa tầm xa và tấn công bằng máy bay không người lái khi cả hai bên đều dựa nhiều hơn vào hệ thống phòng không và hỏa lực tầm xa.
Vào đầu cuộc chiến, “có thể thấy rất nhiều hoạt động”, Đại úy Jasper – chuyên viên giám sát không phận và mặt đất người Hà Lan – chia sẻ với Business Insider trên chiếc E-3 trong một nhiệm vụ gần đây ở Đông Âu để hỗ trợ chiến dịch Baltic Sentry của NATO.
Nhưng hiện tại, “hoạt động của máy bay ít hơn”, ông nói. “Đó thực sự là những gì chúng tôi thấy từ phía mình.”
Máy bay phản lực và trực thăng của Nga là những phương tiện không quân phổ biến vào đầu cuộc chiến. Ảnh: Getty Images
Trong những tuần đầu của cuộc chiến, máy bay phản lực và trực thăng của Nga thường được nhìn thấy trên bầu trời Ukraine, bay sâu vào nước này để hỗ trợ các lực lượng tiến công, mặc dù số lượng không nhiều. Nhưng sau những tổn thất đến từ hệ thống phòng không hiệu quả của Ukraine, Nga đã giảm bớt những nỗ lực bằng máy bay.
Cuộc chiến chuyển sang phía đông, nơi Nga có thể phóng tên lửa vào Ukraine hoặc để máy bay ném bom của mình khai hỏa từ vị trí tương đối an toàn. Cả hai bên đều bố trí hệ thống phòng không dày đặc đến mức các phi hành đoàn NATO quan sát từ trên cao có thể thấy sự thay đổi: phi công của cả hai bên đều ngừng bay vào tầm bắn của đối phương, và cuộc chiến trên không của Nga ngày càng trở nên xa xôi.
Bầu trời Ukraine đã trở thành một chiến trường được định hình bằng sự khắc chế, chứ không phải sự thống trị trên không. Cả hai bên đều không kiểm soát bầu trời, vì vậy Nga và Ukraine trừng phạt đối phương từ xa. Và các phi hành đoàn giám sát E-3 đã nhận thấy sự khác biệt.
“Con mắt” của NATO trên trời
Theo Business Insider, E-3 – một máy bay phản lực chở khách Boeing 707/320 được cải tiến – có thể phát hiện máy bay, tàu chiến và bệ phóng tên lửa của đối phương từ xa. Nó có mái vòm radar xoay 360 độ có thể quan sát gần 500 km trên không và mặt đất, cùng các cảm biến công nghệ cao; và không giống như các trạm mặt đất, nó không bị giới hạn bởi địa hình hoặc độ cong của Trái Đất.
Hệ thống cảnh báo và kiểm soát trên không (AWACS) của E-3 cũng có thể theo dõi các khí tài cùng phe và giao tiếp với chúng. Dữ liệu do máy bay thu thập có thể dễ dàng được phân phối theo thời gian thực tới máy bay, tàu chiến hoặc trung tâm chỉ huy của NATO, giúp các đồng minh nắm bắt tình hình quan trọng trong cả thời chiến lẫn thời bình.
Phi đội E-3 của NATO đã theo dõi cuộc chiến ở Ukraine. Ảnh: Không quân Mỹ
NATO tiếp nhận chiếc E-3 đầu tiên vào đầu những năm 1980, và phi đội tuy nhỏ nhưng mạnh mẽ này đã thực hiện nhiều chuyến bay hỗ trợ cho các nhiệm vụ và hoạt động xung đột trong nhiều thập kỷ kể từ đó, bao gồm cả trên bầu trời Bắc Mỹ, Châu Âu và Trung Đông.
Việc Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014 đã đánh dấu một bước ngoặt cho phi đội E-3, vốn bắt đầu tăng cường hoạt động ở Đông Âu. Sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào năm 2022, NATO đã tăng cường các cuộc tuần tra trên không để giám sát tốt hơn các hoạt động của Nga và ngăn chặn bất kỳ hành động xâm lấn nào ở sườn phía đông của liên minh.
Thiếu tá Ben – một sĩ quan Mỹ và là người điều phối máy bay chiến đấu cho E-3, phụ trách phối hợp với các máy bay khác – cho biết các nhiệm vụ giám sát trên không của NATO ở Đông Âu đã chuyển từ hoạt động lẻ tẻ sang thường xuyên kể từ năm 2022.
“Chúng tôi bay nhiều hơn — mang lại khả năng răn đe cao hơn”, Thiếu tá Ben giải thích. Giống như các thành viên khác trong phi hành đoàn đa quốc gia mà Business Insider đã trò chuyện trong chuyến bay, ông chỉ có thể được xác định bằng cấp bậc và tên riêng vì lý do an ninh.
Máy bay E-3 không mang vũ khí, nhưng nó cung cấp năng lực phát hiện tình huống, phối hợp và khả năng hiển thị, giúp mở rộng tầm phủ sóng radar của NATO lên hàng trăm km và khiến đối phương khó che giấu các hoạt động hoặc thực hiện các cuộc tấn công bất ngờ, qua đó tăng cường khả năng răn đe.
Nga đã sử dụng bom lượn có sức hủy diệt cao để tấn công các vị trí của Ukraine. Ảnh: Dịch vụ Báo chí Bộ Quốc phòng Nga
Phi đội E-3 cũng đang theo dõi diễn biến chiến trường Ukraine. Đại úy Jasper cho biết sức mạnh không quân là một yếu tố quan trọng khi bắt đầu cuộc xung đột, nhưng điều này đã chậm lại khi cuộc chiến chuyển từ chiến đấu cơ động hạng nặng sang một chiến dịch tiêu hao hơn, và tiền tuyến trở nên tĩnh tại hơn.
“Những gì chúng tôi thấy là nhiều chuyến bay giám sát và trinh sát hơn, và không còn nhiều hoạt động trên không vào Ukraine nữa”, ông giải thích, và nhớ lại cảnh phi hành đoàn có thể theo dõi trên màn hình máy tính khi máy bay Nga cất cánh, bay về phía tiền tuyến, rồi quay đi – báo hiệu rằng một đợt ném bom đã kết thúc.
Đại úy Donny Demmers – một sĩ quan phụ trách quan hệ công chúng người Hà Lan, được phép tiết lộ tên đầy đủ – cho biết máy bay hiện tránh tiếp cận quá gần tiền tuyến vì cả Ukraine và Nga đều đang triển khai các hệ thống phòng không tinh vi có khả năng đe dọa máy bay đối phương.
“Nhưng vẫn có thể thấy có rất nhiều cuộc tấn công bằng tên lửa”, ông giải thích. Tuy nhiên, thay vì các đợt ném bom tầm gần, các cuộc tấn công được thực hiện ở tầm xa hơn bằng vũ khí tấn công từ xa.
Theo Business Insider, các quan chức Ukraine, bao gồm cả Tổng thống Volodymyr Zelensky, đang không ngừng thúc giục các đồng minh phương Tây cung cấp thêm hệ thống phòng không và đạn dược để bổ sung cho kho dự trữ đã cạn kiệt của Kyiv trong bối cảnh Nga ngày càng gia tăng các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái vào các thành phố lớn của Ukraine.
Theo Business Insider
Đọc bài gốc tại đây.
