Làng quê Mexico “dậy sóng”
Khu công nghiệp khổng lồ trải dài khắp vùng nông thôn với hàng loạt đơn vị sản xuất có quy mô lớn. Logo và biển hiệu được phủ màu đỏ và vàng — màu may mắn theo truyền thống Trung Quốc — làm sáng bừng vẻ ngoài xám xịt trong khi hương vị vịt quay Bắc Kinh tỏa ra từ các khu căng tin.
Nhưng dự án này cách Bắc Kinh hoặc Thượng Hải hàng nghìn km và chỉ cách biên giới Texas (Mỹ) vài giờ lái xe.
Với biển báo đường phố bằng cả tiếng Trung Quốc và tiếng Tây Ban Nha cùng quốc kỳ Trung Quốc tung bay bên cạnh lá quốc kỳ Mexico, đây là một trong nhiều “khu phố Tàu công nghiệp” được xây dựng trong những năm gần đây xung quanh Monterrey, biến đất nông nghiệp thành nhà máy và thúc đẩy nền kinh tế địa phương và quốc gia của Mexico.
Phần lớn sự tăng trưởng này là nhờ vào hiện tượng “nearshoring” — các công ty Trung Quốc chuyển hoạt động sản xuất sang Mexico để được tiếp cận thị trường Mỹ miễn thuế theo Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA).
Monterrey, miền bắc Mexico, nơi các nhà máy mới được thành lập nhờ nguồn đầu tư của Trung Quốc. Ảnh: Evelio Contreras/CNN
Tuy nhiên, hôm 21/1, ngay sau ngày đầu nhậm chức, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết đang cân nhắc các mức thuế đối với Trung Quốc và Mexico.
Theo Cố vấn thương mại Nhà Trắng Peter Navarro, lý do ông Trump cân nhắc mức thuế quan 25% và 10%, hoặc bất kỳ mức nào khác, đối với Mexico và Trung Quốc là bởi có ước tính 300 người Mỹ tử vong mỗi ngày” do dùng quá liều fentanyl.
Ông Trump cáo buộc fentanyl đang được vận chuyển số lượng lớn từ Trung Quốc tới Mỹ thông qua đường Mexico.
“Tôi cũng đã nói chuyện với Chủ tịch Tập Cận Bình… về Trung Quốc. Tôi nói, chúng tôi không muốn thứ bỏ đi đó ở đất nước mình. Chúng ta phải ngăn chặn nó”, ông Trump nói trong buổi họp báo hôm 21/1. “Chúng ta đang nói về mức thuế quan 10% đối với Trung Quốc dựa trên thực tế là họ đang gửi fentanyl đến Mexico và Canada”.
Theo CNN, cảnh báo mới nhất của Mỹ khiến các công ty Trung Quốc và Mexico cảm thấy lo lắng.
Matt Harrison, Chủ tịch của công ty Kuka Home North America có cơ sở sản xuất đồ nội thất tại Monterrey, lo ngại tương lai có thể sẽ ảm đạm.
Harrison cho biết: “Nói một cách đơn giản, mức thuế 25% đối với Mexico sẽ khiến tôi phá sản. Chúng tôi đang chờ xem điều gì sẽ xảy ra khi ông Trump nhậm chức — liệu chúng tôi có thể tiếp tục phát triển hay không”.
Nhưng César Santos, một doanh nhân hoan nghênh nhiều khoản đầu tư của Trung Quốc vào Mexico, vẫn nhìn thấy cơ hội kinh doanh tốt ở phía trước.
Ông nói với CNN: “Ngay cả khi áp dụng mức thuế 25% đối với hàng hóa Mexico, nhiều công ty vẫn tin rằng đây vẫn là lựa chọn tốt hơn so với việc sản xuất tại Trung Quốc”.
Từ ngựa đến đồ gia dụng
Santos sở hữu một nông trại lớn do tổ tiên để lại. Nông trại cũ hiện vẫn còn đó nhưng xung quanh đều đang xây dựng nhà máy, nhà ở và khách sạn.
Vào năm 2013, Santos hợp tác với các công ty Trung Quốc. Các doanh nghiệp bắt đầu bằng hợp đồng thuê tạm thời nhưng nhanh chóng chuyển sang mua toàn bộ cơ sở khi các yếu tố khác phát huy tác dụng.
“Từ đây, chúng tôi cách Texas khoảng 257 km. Vì vậy, trong 24 giờ, 44 giờ, các sản phẩm sẽ có mặt tại Mỹ. Hoạt động hậu cần này rất quan trọng, nó có lợi [cho doanh nghiệp Trung Quốc]”, Santos nói.
Ông đã khởi động quan hệ đối tác với hai doanh nghiệp Trung Quốc để tạo ra khu công nghiệp hiện có thể tiếp nhận 40 công ty Trung Quốc. Các nhà máy đã đi vào hoạt động và những nhà máy sắp đi vào hoạt động sản xuất mọi thứ từ đồ điện tử đến đồ nội thất, phụ tùng ô tô — tất cả đều hướng đến Mỹ.
César Santos nhận thấy nhiều công ty Trung Quốc quan tâm đến khu công nghiệp của mình hơn sau khi ông Trump áp thuế trong nhiệm kỳ đầu tiên. Ảnh: Evelio Contreras/CNN
Ông và nhiều người khác đã được hưởng lợi từ khoản đầu tư tăng vọt của Trung Quốc vào Mexico, tăng từ 5,5 triệu USD vào năm 2013 lên 570 triệu USD vào năm 2022. Theo dữ liệu mới nhất, trong sáu tháng đầu năm 2024, Trung Quốc đầu tư 235 triệu USD vào Mexico dưới dạng đầu tư trực tiếp.
Và Santos vẫn lạc quan về tương lai của các công ty bắt đầu sản xuất tại Mexico, ngay cả khi Tổng thống Trump áp mức thuế mới, bởi tại Mexico, các băng đảng tội phạm hoạt động rất mạnh.
Để bảo vệ an ninh trước các băng đảng cũng như bảo vệ lợi nhuận của mình, Santos đã hiến đất cho cảnh sát tiểu bang, để xây dựng một đồn cảnh sát liền kề với khu phố Tàu công nghiệp của mình.
Ông cho biết ông ngưỡng mộ sức mạnh cũng như tính cách của Tổng thống Trump.
“Đối với tất cả các vấn đề chúng ta gặp phải liên quan đến các băng đảng tội phạm và mọi thứ tương tự như vậy, ma túy… chúng ta cần sự giúp đỡ của những người như [Tổng thống Trump] để ngăn chặn điều đó”.
Bị kẹt ở giữa
Horacio Carreón, phó giáo sư kinh doanh quốc tế và hậu cần tại Tecnológico de Monterrey, tập trung vào những tác động lan tỏa có thể xảy ra khi Mỹ áp dụng mức thuế quan mới.
Ông lo lắng Mexico bị kẹt giữa Mỹ và Trung Quốc.
“Điều đó giống như mối tình tay ba có thể gắn với một bộ phim truyền hình dài tập của Mexico, và chúng tôi bị kẹt ở giữa”, ông nói. Mexico đã làm tốt vai trò là đối tác kinh doanh của cả Trung Quốc và Mỹ nhưng hiện có thể đang ở ngã ba đường.
“Những gì chúng ta đang thấy hiện nay là Mexico có một vị thế rất phức tạp vì cần đánh giá xem nên đi đâu tiếp theo? [Mexico] có nên tiếp tục ở bên người bạn đời của mình, đó là Mỹ hay nên bắt đầu tìm kiếm ở nơi khác?”.
Trong những năm gần đây, Mexico đã trải qua mức đầu tư kỷ lục vào xây dựng công nghiệp và thương mại. Năm 2023, nước này cũng vượt qua Trung Quốc để trở thành nước xuất khẩu hàng đầu sang Mỹ.
Công ty xây dựng của González đã nhận được nhiều sự quan tâm hơn từ các công ty Trung Quốc hy vọng mở rộng tại Mexico. Ông tin rằng vẫn còn nhiều chỗ trống. “Chúng tôi đã tạo ra không gian cho hàng nghìn việc làm và còn rất nhiều tiềm năng ở phía trước”, ông nói. “Chúng tôi chỉ cần xem bối cảnh thay đổi như thế nào”.
Và Santos, người đã chứng kiến trang trại gia đình mình được tái phát triển thành một trung tâm công nghiệp, cho biết ông sẵn sàng cho nhiều thay đổi hơn nữa nếu cần.
“Nếu thị trường Mỹ trở nên quá thách thức, chúng tôi sẽ hướng đến Mỹ Latinh và xa hơn nữa”.
Đọc bài gốc tại đây.
