Ngày 24/3, liên đến vụ án mạng nghiêm trọng gây xôn xao dư luận “Cháu thê bạn sát hại bà nội ở Hưng Yên”, đại diện VKSND tỉnh Hưng Yên cho biết, đơn vị đã phê chuẩn Quyết định khởi tố bị can, Lệnh tạm giam đối với 2 nghi phạm gồm:
Nguyễn Chu Thanh Tú (SN 2009), trú tại xã Bình Minh, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên và Lê Gia Bảo (SN 2010), trú tại phường Gia Bình, thị xã Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh về các tội “Giết người”, quy định tại khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự và “Cướp tài sản”, quy định tại khoản 2 Điều 168 Bộ luật Hình sự.
Ts. Ls. Đặng Văn Cường, Ủy viên Ban chấp hành Hội bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam
Sự xuống cấp đạo đức xã hội đối với nhiều bạn trẻ
Trao đổi với PV, TS.LS. Đặng Văn Cường, Ủy viên Ban chấp hành Hội bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam, phân tích, một điều rất đáng chú ý trong vụ án này là các đối tượng thực hiện nhiều hành vi nguy hiểm cho xã hội, hành vi có dấu hiệu của tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Nhưng tuổi đời của các đối tượng này còn rất trẻ, là người chưa đủ 18 tuổi, thậm chí có đối tượng còn là trẻ em.
Mối quan hệ nhân thân của đối tượng phạm tội với nạn nhân cũng là điều đáng lo ngại khi chính cháu nội sát hại bà mình.
Đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng đạo đức xã hội, cho thấy xuống cấp của đạo đức xã hội và là vấn đề rất đáng lo ngại đối với nhiều bạn trẻ hiện nay.
Mối quan hệ giữa hai sát thủ cũng là điều rất đáng chú ý, hai đối tượng này quen biết nhau qua mạng xã hội, một đối tượng ở miền Bắc, một đối tượng ở Việt Nam nhưng khi thuê giết người với giá 5 triệu đồng thì đối tượng Bảo sẵn sàng tham gia mà không một chút nghi ngại.
“Mới 15 tuổi, trong khi nhiều bạn cùng trang nữa đi ra khỏi nhà còn sợ lạc mà đối tượng này đã sẵn sàng đi gần 2000 km, mất gần hai ngày trời để thực hiện hành vi phạm tội với mục đích có được 5 triệu đồng (từ đứa cháu nội nghịch tử của nạn nhân)”. TS Đặng Văn Cường nhấn mạnh.
Nguyễn Chu Thanh Tú chủ mưu
Người dưới 18 tuổi phạm tội ngày càng gia tăng
Theo TS.LS Đặng Văn Cường, pháp luật Việt Nam quy định trẻ em là người chưa đủ 16 tuổi và tuổi chịu trách nhiệm hình sự là từ đủ 14 tuổi với một số tội và từ 16 tuổi với đa số các tội danh được quy định trong bộ luật hình sự.
Qua tổng kết số liệu cho thấy số lượng người dưới 18 tuổi phạm tội ngày càng gia tăng cả về số vụ án và số đối tượng phạm tội, nghiêm trọng hơn là tính chất mức độ hành vi phạm tội của nhóm đối tượng này ngày càng manh động, liều lĩnh, đáng lo ngại.
Theo thống kê sơ bộ, năm 2024 trung bình mỗi năm cả nước có khoảng 13.000 thanh thiếu niên vi phạm pháp luật. Trong đó, tỷ lệ gây án ở tuổi vị thành niên là 5,2% đối với người dưới 14 tuổi, 24,5% đối với người từ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi và 70,3% đối với người từ 16 đến dưới 18 tuổi.
Theo thống kê trong 6 tháng đầu năm 2024 của công an thành phố Hồ Chí Minh ghi nhận 151 vụ phạm pháp hình sự do người dưới 18 tuổi thực hiện. Bắt 379 đối tượng, xử lý hình sự 107 trên 235 đối tượng về các tội cướp giật tài sản, trộm cắp tài sản, cố ý gây thương tích, gây rối trật tự công cộng, chiếm tỷ lệ 70,86%. Điều này cho thấy tội phạm vị thành niên không chỉ có dấu hiệu gia tăng về số lượng mà mức độ, thủ đoạn phạm tội cũng diễn biến ngày càng phức tạp, tinh vi, độ tuổi phạm tội ngày càng trẻ hóa, hành vi ngày càng manh động.
Đáng lo ngại, kết quả thống kê về tính chất mức độ hành vi phạm tội cho thấy hình thức phạm tội ngày càng đa dạng, manh động và nguy hiểm hơn.
Trong số 858 vụ, 3.150 đối tượng là người dưới 18 tuổi vi phạm pháp luật thì các loại tội phạm chủ yếu là giết người, cưỡng đoạt tài sản, cướp giật tài sản, giao cấu với trẻ em, cố ý gây thương tích, gây rối trật tự công cộng, trộm cắp tài sản, đánh bạc, tổ chức đánh bạc, sử dụng trái phép ma tuý…
Lo ngại hơn, qua đánh giá, phân loại, hiện nay đang gia tăng tình trạng học sinh vi phạm pháp luật.
Trong số 3.150 đối tượng vi phạm pháp luật dưới 18 tuổi thì đã bỏ học là 1.278 đối tượng (hơn 40%); còn lại là học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường (gần 60%).
Trong số các đối tượng vi phạm, số đối tượng có trình độ học vấn THPT chiếm 61,8% (1.948 đối tượng), trình độ THCS chiếm 37% (1.166 đối tượng) còn lại là trình độ tiểu học.
Mới 15 tuổi nhưng Lê Gia Bảo đi hơn 2 nghìn cây số để thực hiện hành vi
Giải mã tình trạng tội phạm có xu hướng trẻ hóa
TS Cường cho biết thêm, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng tội phạm có xu hướng trẻ hóa, trong đó có thể kể đến như:
Do điều kiện phát triển kinh tế xã hội, đời sống vật chất tinh thần được nâng lên nên trẻ em ngày nay có thể chất tốt hơn, thân thể cao lớn hơn các thế hệ trước, trẻ em 14 tuổi đã có thể tham gia vào nhiều hoạt động xã hội, có thể lực, sức khỏe đáng kể nên khi không được giáo dục tốt, thiếu quản lý hoặc thiếu kiểm chế cảm xúc, nhận thức không đầy đủ thì hoàn toàn có thể thực hiện hành vi phạm tội;
Cuộc sống hiện đại khiến nhiều bậc cha mẹ bận rộn, thiếu thời gian quan tâm chăm sóc, quản lý, giáo dục các em dẫn đến việc nhiều thanh thiếu niên sa đà vào các hoạt động thiếu lành mạnh, dễ bị lôi kéo thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật như gây rối trật tự công cộng, cố ý gây thương tích, thậm chí giết người, tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý…
Độ tuổi thanh thiếu niên là độ tuổi dậy thì, có thay đổi về tâm sinh lý, cảm xúc nên khó dạy bảo, hạn chế tiếp xúc với cha mẹ, các em dễ bị cảm xúc chi phối hành vi, thích khẳng định bản thân và dễ bị lôi kéo nên dễ mắc sai lầm, thậm chí vi phạm pháp luật;
Xã hội ngày càng phát triển thì vấn đề tự do cá nhân ngày càng được đề cao, theo đó sự tự do cá nhân cũng dễ dẫn đến tự do vô kỷ luật, thiếu sự quản lý, giám sát, giáo dục của cha mẹ nên thanh thiếu niên dễ mắc sai lầm, dễ thực hiện hành vi vi phạm pháp luật hơn các thế hệ trước đây;
Ngày nay nhiều ông bố bà mẹ đi làm ăn xa, xuất khẩu lao động, có nhiều người vi phạm pháp luật hình sự, phải chấp hành hình phạt tù và nhiều trường hợp ly hôn… ngày càng nhiều những đứa trẻ sống thiếu cha, thiếu mẹ, sống trong hoàn cảnh gia đình không có hạnh phúc, dẫn đến Cha mẹ không có thời gian điều kiện trực tiếp nuôi dậy, quản lý, giáo dục, chăm sóc con cái dẫn đến nhiều đứa trẻ lớn lên mà thiếu cha, thiếu mẹ, thiếu sự quản lý trực tiếp của cha mẹ nên dễ phát sinh những tâm lý tiêu cực, những hành vi lệch chuẩn mà không được uốn nắn, dạy dổ kịp thời.
Thậm chí, có những đứa trẻ sống trong gia đình mà bố mẹ không nêu gương, là những gương xấu, thường xuyên vi phạm pháp luật dẫn đến những đứa trẻ học theo, làm theo những hành động của cha mẹ dẫn đến hư hỏng, vi phạm pháp luật…
Ngoài ra có thể kể đến những tác động tiêu cực từ mạng internet, những thông tin hình ảnh bạo lực, những trò chơi game bạo lực dẫn đến những đứa trẻ xem nhẹ đạo đức, sẵn sàng sử dụng bạo lực để giải quyết mâu thuẫn nên khi thực hiện hành vi giết người, cướp tài sản và các hành vi vi phạm pháp luật khác, các thanh thiếu niên thường rất thản nhiên, không một chút sợ hãi, không ghê tay…
Nguyễn Chu Thanh Tú (SN 2009) đã thừa nhận hành vi phạm tội
Vì vậy, để đấu tranh với tội phạm là người chưa thành niên thì phải thực hiện đồng bộ, đầy đủ các giải pháp, trong đó có thể kể đến như:
Cần phải hoàn thiện chính sách và pháp luật đối với người chưa thành niên, đặc biệt là với người chưa thành niên trong tình hình xã hội mới, quản lý người chưa thành niên khi tham gia vào các hoạt động trên không gian mạng để hạn chế đến mức thấp nhất các tác động tiêu cực từ mạng internet đến những người này;
Cần phải thường xuyên thống kê, tổng hợp, phân loại các nhóm trẻ em và người chưa thành niên để có những biện pháp, giải pháp quản lý, hỗ trợ, can thiệp kịp thời khi các em có những hành vi tiêu cực, có xu hướng thực hiện những hành vi gây tác động tiêu cực đến cộng đồng;
Cần xây dựng cơ chế, chính sách, bố trí nguồn nhân lực, kinh phí và các phương tiện vật chất kĩ thuật cho việc quản lý, giám sát, hỗ trợ và bảo vệ trẻ em, người chưa thành niên để định hướng giáo dục, hướng các em đến các hoạt động lành mạnh, bộ ích, tránh xa những tác động tiêu cực từ xã hội;
Với các trẻ em sống trong gia đình không có hạnh phúc, thiếu sự quan tâm, chăm sóc, giáo dục của cha mẹ thì cần có sự hỗ trợ của cộng đồng và các thiết chế xã hội để tăng cường khả năng giáo dục, quản lý đối với các trẻ em, người chưa thành niên khi các em có hoàn cảnh đặc biệt, éo le;
Tăng cường quản lý trẻ em trên không gian mạng, để tránh việc trẻ em, người chưa thành niên tiếp xúc với những văn hóa độc hại, những hoạt động có tính chất bạo lực, tác động trực tiếp đến nhận thức, văn hóa, nhân cách của các em;
Tăng cường giáo dục pháp luật, giáo dục đạo đức, giáo dục kỹ năng sống trong môi trường học đường để quá trình phát triển và hình thành nhân cách của trẻ em có định hướng, có mục tiêu, để trở thành những công dân có ý thức tuân thủ pháp luật, ý thức tôn trọng các quy tắc sinh hoạt cộng đồng, tôn trọng bản thân và người khác, hạn chế các hành vi vi phạm pháp luật trong đời sống. Đổi mới các hình thức tuyên truyền pháp luật, giáo dục kỹ năng sống bằng các phiên tòa giả định, các buổi tuyên truyền nói chuyện chuyên đề, các bộ phim, kịch cũng như vận dụng khoa học công nghệ vào giáo dục đạo đức, giáo dục văn hóa, giáo dục pháp luật và giáo dục kỹ năng sống trong môi trường học đường.
Tăng cường trách nhiệm của các đơn vị cung cấp dịch vụ mạng xã hội, quản lý các nền tảng mạng xã hội sao cho ngăn chặn, xử lý đối với các hành vi đưa các thông tin bị cấm nên không gian mạng, những thông tin độc hại có thể tác động tiêu cực đến tâm lý, nhận thức của giới trẻ…
“Có thực hiện đồng bộ, đầy đủ các giải pháp phòng ngừa tội phạm, tăng cường giáo dục pháp luật, giáo dục đạo đức, giáo dục kỹ năng sống cho người trẻ thì mới giảm thiểu được tình trạng người trẻ phạm tội cũng như tội phạm đang trẻ hóa trong giai đoạn hiện nay”, chuyên gia nhấn mạnh.
Đọc bài gốc tại đây.
