Không phải ngẫu nhiên Trung Quốc trở thành quốc gia dẫn đầu về xe điện. Một phần quan trọng của câu chuyện nằm ở mạng lưới trạm sạc khổng lồ mà nước này đã xây dựng trong khoảng thời gian rất ngắn.
Tính đến cuối năm 2024, tổng số trạm sạc EV tại Trung Quốc đạt khoảng 12,82 triệu điểm, tăng gần 50% so với năm trước đó. Khoảng 830.000 cổng công cộng và 3,368 triệu cổng sạc tư nhân mới đã được lắp thêm trong năm.
Con số tổng thể thậm chí lớn hơn nhiều nếu tính đến cả thiết bị sạc qua mạng lưới điện như bộ sạc tại nhà. Theo Trung tâm Thúc đẩy Cơ sở Hạ tầng Sạc EV Trung Quốc (EVCIPA), hệ thống trạm sạc kết hợp giữa công – tư đã đưa tổng số lên hơn 14 triệu điểm sạc vào giữa năm 2025 — gấp 9 lần tổng số điểm của Mỹ và chênh lệch hàng chục lần so với châu Âu, theo WSJ.
Không chỉ dừng ở quy mô, Trung Quốc đang đẩy mạnh mạng lưới sạc nhanh và siêu nhanh. Hãng BYD tuyên bố sẽ xây hơn 4.000 trạm sạc siêu nhanh (megawatt) trên khắp Trung Quốc, nhằm hỗ trợ nền tảng xe điện “Super e‑platform” mới của hãng, cho phép sạc nhanh trong vòng 5 phút với công suất lên đến 1.000 kW — tương đương đi được 400 km bất kể thời tiết. Theo IEA, Bắc Kinh đặt mục tiêu xây dựng ít nhất 1.000 trạm siêu nhanh vào năm 2025, trong khi Trùng Khánh sẽ triển khai thêm 4.000 cổng siêu nhanh vào cuối năm.
Không kém cạnh, các doanh nghiệp như Xpeng và Volkswagen cũng ký bản ghi nhớ mở chung mạng trạm sạc siêu nhanh, dự kiến triển khai trên 20.000 cổng sạc tại 420 thành phố Trung Quốc — một nỗ lực nhằm đẩy nhanh việc phủ sóng hạ tầng EV nội địa, theo Reuters.
Mạng lưới sạc pin thay thế cũng là chiến lược nổi bật. Nio, thương hiệu EV Trung Quốc, đã xây dựng hơn 1.300 trạm đổi pin trên cả nước tính đến cuối năm 2022, thực hiện trung bình 40.000 lần đổi pin mỗi ngày và hơn 15 triệu lần đổi kể từ khi vận hành.
Cơ chế phát triển mạng sạc liên tục ở Trung Quốc được định hướng rõ ràng. Các doanh nghiệp nhà nước như Sinopec và PetroChina chuyển đổi nhiều trạm xăng truyền thống thành trạm năng lượng tích hợp, với hơn 49.000 điểm sạc tại cuối 2023 và kế hoạch xây thêm 5.000 trạm mới trong năm mới. Mặc dù thị phần của họ chỉ chiếm khoảng 1% toàn quốc, nhưng chiến lược cho thấy định hướng lâu dài của nhà nước vào hạ tầng EV.
Tại các thành phố lớn như Thượng Hải, Bắc Kinh, Quảng Châu, chính quyền địa phương yêu cầu mọi dự án chung cư mới phải bố trí hạ tầng sạc; các công ty được ưu đãi đất đai, thuế và vay vốn để triển khai hệ thống sạc nhanh. Nhà sản xuất pin CATL cũng đóng vai trò quan trọng, vừa cung cấp công nghệ sạc siêu nhanh vừa đầu tư trực tiếp vào trạm sạc tích hợp dự trữ năng lượng, giúp giảm áp lực lên lưới điện.
Tuy nhiên, mạng lưới khổng lồ cũng đối mặt thách thức lớn: quá tải nguồn và kém hiệu quả. Rystad Energy cho biết nhiều trạm sạc có tỷ lệ sử dụng rất thấp, nhiều cổng bị bỏ không suốt ngày. Teld – nhà cung cấp hạ tầng cho xe tải điện — ghi nhận mất mát sản xuất ở mức 26 triệu Nhân dân tệ trong 2022. Nhiều chuyên gia dự báo thị trường sẽ phải hợp nhất, với vai trò lớn hơn dành cho các nhà điều hành lưới điện để đảm bảo hiệu quả.
Mặc dù vậy, không thể phủ nhận rằng Trung Quốc đã chiếm lợi thế cực lớn về hạ tầng so với các nước còn lại. Mỹ có khoảng 230.000 điểm sạc, bao gồm cả sạc công cộng và tại nhà, chưa bằng 2% so với quy mô mạng lưới Trung Quốc.
Tại sao Trung Quốc thành công đến vậy? Chính sách công nghiêm khắc, đầu tư khổng lồ, yêu cầu bắt buộc chuyển đổi phương tiện công cộng sang EV, cùng cạnh tranh khốc liệt giữa các nhà sản xuất dẫn đến đầu tư vào hạ tầng sạc trở thành một phần chiến lược công nghiệp quốc gia. Trung Quốc xem EV như một công cụ cắt giảm nhập khẩu dầu và nâng cao an ninh năng lượng — một phần trong chiến lược đầu tư trợ giá từ năm 2009 đến năm 2023.
Điều đáng lưu ý là mạng lưới sạc này không chỉ phục vụ xe chạy điện hiện tại, mà còn định hướng mở rộng sang vehicle-to-grid (V2G) tại 30 dự án ở các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu với mục tiêu cho phép xe điện đóng góp vào lưới điện quốc gia trong tương lai.
Câu chuyện Trung Quốc xây dựng mạng lưới trạm sạc xe điện lớn nhất thế giới là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược của chính phủ và tầng lớp doanh nghiệp nội địa. Với hơn 12,8 triệu điểm sạc vào cuối 2024, trong đó tăng lên hơn 14 triệu vào giữa 2025, chiến lược phát triển trạm sạc siêu nhanh lẫn pin đổi mới đã giúp Trung Quốc tạo ra một lợi thế cạnh tranh dài hạn và xây dựng nền móng cho cuộc cách mạng xe điện toàn cầu.
Mặc dù đối diện bài toán dư thừa và chi phí vận hành cao, mạng lưới sạc này đã tạo điều kiện cho người tiêu dùng yên tâm chuyển sang EV, đồng thời siết chặt vai trò quốc gia trong ngành năng lượng sạch. Khi mà hầu hết thế giới còn lo lắng về thiếu hụt hạ tầng sạc, Trung Quốc đã tiến về phía trước—một bước tiến vững chắc trong hành trình dẫn dắt xe điện toàn cầu.
Theo: Reuters, WSJ
Đọc bài gốc tại đây.
