Nhụy hoa nghệ tây từ lâu được xếp hạng trong nhóm loại gia vị đắt đỏ nhất thế giới. Đứng ngay sau đó là vani. Chúng được ví như “vàng xanh” bởi quy trình trồng trọt và thu hoạch tốn rất nhiều công sức. Theo Bussiness Insider, giá quả vani vào thời điểm năm 2018 đã cao khoảng 600 USD/kg (khoảng 15 triệu đồng).
Muốn biết tại sao vani lại có giá đắt như vậy trước hết chúng ta cần biết được vani có nguồn gốc từ đâu. Được biết, quả vani được thu hoạch từ những loài lan thuộc chi Vanilla, nhưng chủ yếu là từ loài V. Planifolia. 80% lượng cây vani trên thế giới đều được trồng ở vùng Đông Bắc của Magagascar, nơi có điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng được cho là hoàn hảo với sự phát triển của vani. Và cây vani cũng chính là loại nông sản xuất khẩu chủ lực của quốc đảo này.
Trồng vani là cả một quá trình đòi hỏi rất nhiều công sức và đây là nguyên nhân chính khiến loại hương liệu này có mức giá đắt đỏ chỉ đứng sau nhụy hoa nghệ tây (saffron).
Điểm đặc biệt là hoa vani được thụ phấn tự nhiên duy nhất bởi một loài ong có tên là Melipone. Tuy nhiên, khi đã đem vào nuôi trồng thương mại, người ta phải nghiên cứu thêm biện pháp thụ phấn nhân tạo. Ở thời điểm hiện tại, công việc này được thực hiện hoàn toàn bằng tay trên từng bông hoa lan một.
Theo tìm hiểu, người nông dân sẽ sử dụng búp tre, tăm hay một loại vật nhọn tương tự để xuyên thủng lớp màng mỏng bịt cơ quan sinh dục cái của hoa, rồi mới có thể tiến hành cho giao tử đực kết hợp với giao tử cái.
Không chỉ ở công đoạn thụ phấn thủ công, vani có giá đắt còn bởi cây vani phát triển rất chậm so với các loại cây khác. Trên thực tế, cây vani được trồng từ 3 – 4 năm mới ra hoa và đặc biệt hoa chỉ nở đúng 1 ngày trong năm. Do đó, nếu ngày hoa vani nở mà không thụ phấn thủ công kịp thì hoa sẽ tàn đi và người trồng sẽ phải đợi tới một năm sau để hoa nở lại.
Hơn nữa, phải mất tới khoảng 10 tháng để quả vani chín sau đó là các công đoạn chế biến kỳ công. Quả vani không có mùi vị cho tới khi được chế biến. Người ta sẽ sấy khô hoặc bảo quản cho tới khi xảy ra sự thay đổi hóa học còn gọi là quá trình lên men. Lúc này, sự lên men tạo ra các tinh thể hóa chất gọi là vanillin. Vanillin là chất mang lại hương vị và mùi thơm cho vani.
Quả đã qua chế biến được nghiền nát và trộn với rượu để chiết xuất ra vani tự nhiên, loại bỏ các tạp chất khác. Loại vani tự nhiên này chính là gia vị đắt đỏ thứ 2 thế giới. Chúng được dùng để tạo ra hương vị.
Được biết, trước khi người Tây Ban Nha đến Mexico vào những năm 1500, người Aztec tại đây đã pha hương vị đồ uống sô cô la của họ với vani tự nhiên. Sau đó, người Tây Ban Nha đã học cách chiết xuất vani tự nhiên từ người Aztec, rồi giới thiệu nó tới châu Âu.
Vani nhanh chóng trở thành hương liệu phổ biến cho kẹo và bánh nướng, đồng thời là thành phần không thể thiếu trong ngành sản xuất nước hoa. Nhưng sản xuất ra vani tự nhiên rất tốn kém và công phu. Bởi vậy, hầu hết vani ngày nay được làm từ vanillin tổng hợp hoặc chế biến nhân tạo.
Vào năm 2014, mỗi kilogam quả vani có giá 80 USD (hơn 1,9 triệu đồng). Tuy nhiên chỉ 3 năm sau, con số này đã nhảy vọt lên 600 USD/kg.
Sự tăng cao đột biên về giá thành này có một phần nguyên nhân đến từ thị hiếu khách hàng, khi mà người ta ngày càng có xu hướng lựa chọn các loại thực phẩm từ thiên nhiên, dẫn đến việc các công ty, cửa hàng cũng phải thay thế dần hương liệu tổng hợp bằng vani.
Ở Việt Nam, anh Trần Minh Trung ở Bình Dương đã trồng thành công cây vani. Sau hơn 3 năm thử nghiệm, hiện anh Trung đã thu hoạch được quả của loại cây này một cách đều đặn. Ngay sau khi tìm được phương thức “thuần hóa” loại cây này, anh Trung cho biết sẵn lòng chuyển giao công nghệ cho các nông dân khác.
Đọc bài gốc tại đây.
