Theo thông tin mới từ Giải thưởng Breakthrough, 5 nhà khoa học bao gồm
GS Daniel Joshua Drucker, GS Joel Francis Habener, GS Jens Juul Holst, PGS Svetlana Mojsov
(các chủ nhân Giải Đặc biệt VinFuture dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới năm 2023) và
bà Lotte Bjerre Knudsen
vừa được Giải thưởng Breakthrough vinh danh trong lĩnh vực Khoa học sự sống.
Những đóng góp mang tính nền tảng của phát kiến này là từ việc phát hiện ra hormone cơ bản thông qua kiến thức sinh lý học đến phát triển dược phẩm đã dẫn đến sự ra đời của các loại thuốc điều trị tiểu đường và béo phì hiệu quả cao, mở ra một kỷ nguyên mới trong việc điều trị các rối loạn tim mạch và chuyển hóa bằng thuốc peptide giống glucagon – 1
(GLP-1).
Các nhà khoa học PGS Svetlana Mojsov và GS Jens Juul Holst và GS Daniel J. Drucker (từ phải qua) – Chủ nhân Giải Đặc biệt VinFuture dành cho Nhà khoa học nghiên cứu lĩnh vực mới 2023 – vừa được vinh danh với Giải thưởng Breakthrough 2025. Ảnh: Getty Images
Theo đánh giá của
Breakthrough
, các thành tựu đột phá của 5 nhà khoa học bao gồm nhiều thứ như sau. Thứ nhất, xác định gen mã hóa hormone GLP-1. Thứ hai, tổng hợp, phân lập và mô tả các dạng hoạt tính sinh học của hormone này. Thứ ba, chứng minh quá trình sản xuất GLP-1 tại ruột và khả năng kích thích sản xuất insulin của nó. Thứ tư, giải thích các vai trò sinh lý đa dạng khác, bao gồm kiểm soát cảm giác thèm ăn và duy trì cân bằng năng lượng.
Thứ năm, phát triển một phiên bản hormone ổn định hơn có thể hoạt động liên tục trong cơ thể trong nhiều ngày thay vì vài giờ. Cuối cùng, quan trọng nhất là chuyển hóa những khám phá này thành một nhóm thuốc mang tính cách mạng, đang thay đổi cuộc sống của hàng trăm triệu người mắc các bệnh lý chuyển hóa trên toàn thế giới.
Giải thưởng Breakthrough được mệnh danh là “Giải Oscar của Khoa học”.
Giải thưởng này được khởi xướng bởi các nhà lãnh đạo doanh nghiệp từ Thung lũng Silicon để tôn vinh những phát kiến khoa học đột phá trong thời đại này.
Sự tiên phong của giải thưởng VinFuture
Việc Giải thưởng Breakthrough 2025 vinh danh phát kiến đột phá của nhóm nghiên cứu GLP-1 đã tiếp nối sự công nhận xứng đáng mà nhóm các nhà khoa học này đã được vinh danh tại VinFuture 2023, giải thưởng do tỷ phú Phạm Nhật Vượng và phu nhân đồng sáng lập.
Trước đó, vào tháng 12/2023, tại Lễ trao Giải VinFuture mùa thứ ba, bốn nhà khoa học gồm
GS Daniel Joshua Drucker, GS Joel Francis Habener, GS Jens Juul Holst và PGS Svetlana Mojsov đã được trao Giải Đặc biệt VinFuture dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới (trị giá 500.000 USD), với công trình tiên phong khám phá vai trò của các GLP-1.
Công trình này được đánh giá là nền tảng cho các phương pháp điều trị bệnh tiểu đường và béo phì hiệu quả, thúc đẩy các liệu pháp điều trị mới đối với các bệnh thoái hóa thần kinh, đồng thời đặt nền móng và mở ra hy vọng mới trong việc điều trị cho hơn 400 triệu người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, hơn 1 tỷ người mắc bệnh béo phì và hơn 3 triệu người mắc hội chứng ruột ngắn. Trong năm 2023, có hơn 20 triệu liều thuốc GLP-1 được sử dụng trên thế giới, với tỷ lệ tăng ấn tượng 6,7%.
Đặc biệt, VinFuture cũng là giải thưởng khoa học công nghệ quốc tế lớn đầu tiên vinh danh nữ PGS Mojsov cho sự đóng góp của bà vào công trình này.
Các chủ nhân Giải thưởng Breakthrough 2025 nhận “Giải Đặc biệt VinFuture dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới” tại Lễ trao giải VinFuture năm 2023. Ảnh: VFP
Từ sau Giải thưởng VinFuture, nhóm các chủ nhân công trình GLP-1 liên tiếp được vinh danh ở nhiều giải thưởng và bảng xếp hạng uy tín trên thế giới. Trong đó, GS Daniel Joshua Drucker, GS Joel Francis Habener và PGS Svetlana Mojsov đã được Tạp chí Time (Mỹ) vinh danh ở hạng mục “Người tiên phong” trong Top 100 người có ảnh hưởng nhất thế giới lĩnh vực sức khỏe năm 2024.
Mặc dù chỉ mới bước sang năm thứ 5 hoạt động, Giải thưởng VinFuture ngày càng khẳng định tầm vóc và uy tín khi nhiều chủ nhân giải thưởng liên tiếp được vinh danh ở các giải thưởng quốc tế danh giá, đặc biệt là Giải Nobel. Điển hình là các nhà khoa học TS Katalin Karikó, GS Drew Weissman (Giải thưởng Chính VinFuture 2021, Giải Nobel Y học 2023), TS Demis Hassabis, TS John Jumper (Giải Đặc biệt VinFuture 2022, Giải Nobel Hóa học 2024), và GS Geoffrey Hinton (Giải thưởng Chính VinFuture 2024, Nobel Vật lý 2024).
Theo kết quả nghiên cứu năm 2023 được trên các tạp chí The Lancet và The Lancet Diabetes & Endocrinology, số người mắc bệnh tiểu đường sẽ tăng từ 529 triệu người năm 2021 lên hơn 1,3 tỷ người năm 2050. Theo như nghiên cứu này, sẽ không có quốc gia nào ghi nhận về tỷ lệ tiểu đường giảm trong 30 năm tới. Điều này được coi là đáng báo động. Các chuyên gia cho rằng bệnh tiểu đường đang vượt xa hầu hết các bệnh khác trên toàn cầu. Căn bệnh này là mối đe dọa đáng chú ý đối với con người và hệ thống y tế.
Trước đó, theo một báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố năm 2020, chi phí liên quan đến béo phì khiến toàn thế giới tiêu tốn khoảng 2.000 tỷ USD mỗi năm. Trong đó, chi phí y tế chiếm khoảng 7% (tương đương 140 tỷ USD) và chi phí kinh tế do mất năng suất lao động chiếm khoảng 3,3% (680 tỷ USD).
Đọc bài gốc tại đây.
