Bài viết là lời chia sẻ của một độc giả ẩn danh, được đăng tải trên Toutiao đã nhanh chóng nhận được sự quan tâm từ mọi người.
***
Tôi từng xem nhiều video của một blogger nổi tiếng. Ông đã phỏng vấn hơn 20 học sinh đạt điểm cao nhất trong kỳ thi tuyển sinh đại học, một số tốt nghiệp Đại học Bắc Kinh và Đại học Thanh Hoa, một số theo học tại các trường đại học danh tiếng thuộc khối Ivy League.
Sau khi xem loạt video này, tôi thấy rằng sự phát triển của những học sinh đạt điểm cao này sau khi tốt nghiệp không tệ, nhưng không tốt như chúng ta mong đợi. Bởi nhiều sinh viên tốt nghiệp Đại học Bắc Kinh không đủ tiền mua nhà, không ít người rơi vào khủng hoảng tài chính, chỉ có 20% trong số họ đủ khả năng chi trả sinh hoạt.
Một người đàn ông từng trúng tuyển khoa Y ĐH Bắc Kinh trong kỳ thi tuyển sinh đại học năm 2011, đã trả lời trong đoạn clip: “Tôi tốt nghiệp được 5, 6 năm và không tiết kiệm được nhiều tiền ở Bắc Kinh, vì vậy sau này tôi không theo nghề mà quyết tâm trở thành một nhà phân tích chứng khoán.
Hầu hết các bạn cùng lớp tốt nghiệp cùng tôi năm đó hiện đều đã đi làm và vẫn đang nỗ lực phấn đấu để có được một suất làm việc tại bệnh viện hạng A với mức lương hàng tháng là 20.000 nhân dân tệ (khoảng 73 triệu đồng)”.
Anh cũng chia sẻ thêm, Tiểu Vũ – bạn cũ của anh cũng là người đứng thứ hai tỉnh Giang Tây về khoa học năm 2012 và tốt nghiệp Khoa Điện tử của Đại học Thanh Hoa, hiện đang làm việc tại một công ty Internet lớn ở Bắc Kinh. Hiện tại, Tiểu Vũ và vợ sống trong một căn hộ chung rộng 14m2. Tiểu Vũ đi làm và về bằng xe máy điện mỗi ngày và sống một cuộc sống khá tiết kiệm.
Tất nhiên, cũng có những người có thu nhập đặc biệt nổi bật.
Ví dụ, Tiên Tiên, người đạt điểm cao nhất trong kỳ thi tuyển sinh đại học khoa học xã hội và nhân văn năm 2008 tại Thiên Tân, đã nhận bằng cử nhân của Trường Quản lý Quang Hoa thuộc Đại học Bắc Kinh và bằng Thạc sĩ của Đại học Oxford. Chồng cô cũng xuất sắc không kém, với bằng cử nhân của Đại học Cambridge và bằng Thạc sĩ của Đại học Oxford.
Ở Thâm Quyến, nơi mà từng tấc đất đều có giá trị, căn biệt thự họ sống rộng tới 600m2. Nhưng có được sự ổn định tài chính là do gia đình 2 bên nội ngoại đã hỗ trợ vợ chồng Tiên Tiên rất nhiều.
Còn Từ Thần Dân, người được nhận vào Đại học Thanh Hoa từ một huyện nghèo vào năm 2002 cũng khá thành công. Anh tốt nghiệp Thạc sĩ năm 2008, làm việc chăm chỉ suốt chặng đường và hiện là Giám đốc công nghệ của một tập đoàn nào đó. Anh ước tính sau 17 năm tổt nghiệp, khoảng một nửa bạn học đại học có mức lương hàng năm trên một triệu đô la.
Tôi cũng đã xem xét các cuộc khảo sát và báo cáo trong năm năm qua và phác thảo sơ bộ tình hình thực tế của những người đạt điểm cao nhất:
Mức lương hàng năm của họ thường vào khoảng 200.000 đến 2 triệu nhân dân tệ. Một số người trở thành Giám đốc điều hành doanh nghiệp, nhưng rất ít người lọt vào danh sách Forbes hay Hurun Rich List.
Khoảng 15% những người đạt điểm cao nhất nhưng rất ít người trở thành quan chức cấp tỉnh và cấp bộ trở lên, và hầu hết vẫn giữ các vị trí cấp trung.
Chỉ có 5%-10% số người lựa chọn khởi nghiệp kinh doanh riêng và có tương đối ít trường hợp thành công, phần lớn tập trung trong lĩnh vực khoa học công nghệ và giáo dục.
Thành tựu sự nghiệp của những sinh viên hàng đầu từ các trường đại học danh tiếng sau khi tốt nghiệp thực tế lại thấp hơn nhiều so với kỳ vọng của xã hội. Bởi vì chúng ta thường đánh giá quá cao tầm quan trọng của điểm số và trường học.
Một ngôi trường tốt chắc chắn là điểm khởi đầu tốt, nhưng nó không quan trọng như chúng ta nghĩ.
Có phải cứ học trường tốt mới thành công?
Tại Trung Quốc, các kỳ thi quốc gia, kỳ thi tỉnh, tuyển chọn học sinh, bác sĩ, giáo viên, công chức, cạnh tranh nội bộ diễn ra khắp nơi, khắp nơi.
Năm 2021, Công ty Thuốc lá Hà Nam Trung Quốc đã công bố danh sách tuyển dụng như sau: Những sinh viên tốt nghiệp từ 985 trường đại học danh tiếng như Đại học Nhân dân Trung Quốc và Đại học Vũ Hán đã đăng ký trở thành công nhân sản xuất thuốc lá trên dây chuyền lắp ráp. Trong số 135 người, có 41 người có bằng Thạc sĩ. Ngay cả những người trở về từ nước ngoài có bằng Thạc sĩ từ Đại học Washington cũng đang cạnh tranh cho vị trí này.
Trong danh sách thí sinh dự thi công chức tại quận Triều Dương, Bắc Kinh năm 2022, một vị trí văn phòng đường phố kín đáo thực sự đã thu hút được những sinh viên tốt nghiệp từ 985 trường đại học hàng đầu cả nước.
Để theo đuổi cảm giác an toàn ổn định, nhiều sinh viên từ các trường đại học danh tiếng đã làm những công việc đơn điệu và không thỏa mãn ngay từ khi còn trẻ, sống một cuộc sống với kết thúc có thể thấy trước ngày này qua ngày khác.
Nhiều tấm bằng tốt nghiệp sau hơn 10 năm học tập gian khổ đã trở thành một tấm vé dùng một lần, còn những kỹ năng chuyên môn tích lũy bao năm qua đã bị vứt bỏ trong chớp mắt. Những “người được chọn” bị hạ xuống thành “những người nghèo có học thức cao” với sự trống rỗng về tinh thần và thiếu ý thức thành tựu.
Tất nhiên không có gì sai khi theo đuổi sự ổn định. Tuy nhiên, nếu chúng ta không phá vỡ sự lệ thuộc vào con đường của “vầng hào quang của những trường phái danh tiếng”, thì sẽ càng đáng buồn hơn khi nhiều khả năng trong cuộc sống sẽ bị chôn vùi.
Trong một môi trường mà hàng ngàn tài năng có trình độ học vấn cao đang cạnh tranh để giành một vị trí, một số người có trình độ học vấn tầm thường đã vượt qua những bậc thầy học thuật lỗi lạc trong thời sinh viên và đạt được cuộc sống rực rỡ của riêng mình.
Ví dụ, bức ảnh này đã được lan truyền trên Internet cách đây một thời gian. Đây là những người sáng lập ra ba công ty nổi tiếng nhất với giá trị thị trường lên tới hàng trăm tỷ đô la là Wang Ning của Pop Mart, Zhang Hongchao của Mixue Ice City và Zhang Junjie của Bawang Tea Princess.
Chú thích ảnh
Trong ba người, Wang Ning có trình độ học vấn cao nhất, tốt nghiệp trường tư thục. Hai người còn lại chỉ tốt nghiệp trung học cơ sở. Trong khi con đường truyền thống mà nhiều người vẫn nghĩ sẽ là “trường danh giá → lương cao → thành công”, ba nhà sáng lập này lại có trình độ học vấn không mấy ấn tượng. Nhưng các anh đã tạo nên một phép màu kinh doanh thực sự.
Tôi không muốn chứng minh rằng trình độ học vấn không quan trọng, nhưng tôi muốn nói với bạn rằng: Kỳ thi tuyển sinh đại học là một trò chơi hữu hạn với các quy tắc, điểm số, thứ hạng và kết quả rõ ràng, trong khi cuộc sống là một trò chơi vô hạn.
Bản chất của trò chơi vô tận không phải là chiến thắng tại một thời điểm, mà là tiếp tục đi tiếp.
Trường học và trình độ học vấn của bạn có thể quyết định bạn cùng lớp bạn sẽ gặp và công việc đầu tiên của bạn sau khi tốt nghiệp. Nhưng chúng không thể quyết định điều bạn sẽ yêu thích trong tương lai và bạn có thể phát triển đến đâu.
Nếu bạn thoát khỏi khuôn mẫu “trường tốt → giáo dục tốt → công việc tốt → cuộc sống tốt”, bạn sẽ thấy: Ở mỗi ngã rẽ của cuộc đời, luôn có một học giả hàng đầu mới xuất hiện.
Nỗ lực có thể khiến mọi thứ thay đổi
Trương Trung Thần có thành tích học tập xuất sắc khi còn trẻ, nhưng điểm số của anh giảm mạnh ở trường trung học và cuối cùng anh không vào được đại học.
Ban đầu, anh làm việc trong một nhà máy một thời gian, sau đó đến Học viện Điện ảnh Bắc Kinh làm nhân viên bảo vệ. Cũng chính tại Học viện Điện ảnh Bắc Kinh, anh đã phát triển niềm yêu thích sâu sắc với nghệ thuật điện ảnh.
Vì vậy, anh bắt đầu điên cuồng tiếp thu mọi kiến thức liên quan đến phim ảnh và tìm hiểu nhiều lý thuyết khác nhau. Vào thời gian rảnh rỗi, anh đi học ở trường, học vào ban ngày, làm bảo vệ vào ban đêm và hoàn thiện bản thân mỗi ngày.
Sau đó, anh tự học cách biên tập và làm trợ lý biên tập. Sau khi tự mình biên tập 7 – 8 bộ phim truyện, anh bắt đầu tự sáng tác những bộ phim truyện của riêng mình. Cuối cùng, ông trở thành một đạo diễn nổi tiếng và các tác phẩm của anh đã giành được nhiều giải thưởng lớn tại các liên hoan phim lớn.
Có những tài năng hàng đầu trong tất cả 360 ngành nghề. Khi bạn đạt được thành tựu tốt nhất trong lĩnh vực mình yêu thích, bạn không cần phải lo lắng về tương lai.
Giống như nhà văn Quỳnh Dao, bà có thành kiến học thuật nghiêm trọng từ khi còn nhỏ và đã trượt đại học lần, nhưng điều này không ngăn cản bà tỏa sáng trong lĩnh vực văn học.
Giống như đạo diễn Lý An, ông đã trượt kỳ thi tuyển sinh chung của Đài Loan lần đầu tiên và trượt tiếp vào năm sau vì thiếu 0,67 điểm ở môn toán. Sau đó, ông bất ngờ trúng tuyển vào khoa Điện ảnh của trường Cao đẳng Nghệ thuật. Chính tại đây, ông đã tìm thấy tình yêu đích thực của đời mình và trở thành một đạo diễn nổi tiếng.
Ngày nay, xã hội chúng ta đã bắt đầu đo lường giá trị bằng thang đo đa chiều.
Một số người sử dụng mã để định hình lại thế giới, một số người sử dụng ngôn từ để chữa lành tâm hồn và một số người biến một cốc trà sữa thành một doanh nghiệp trị giá hàng nghìn tỷ đô la.
Trong tương lai, trình độ học vấn cuối cùng sẽ trở lại bản chất công cụ của chúng, trong khi giá trị của năng lực và sự sáng tạo sẽ là ánh sáng thực sự soi sáng thành tựu của một người.
Nếu một ngôi trường danh giá là vầng hào quang thì sự tự nhận thức chính là nguồn sáng thực sự.
Đặc biệt trong thời đại lạm phát học thuật này, điều thực sự làm gia tăng khoảng cách giữa mọi người không phải là thứ hạng trong một kỳ thi nào đó; mà là ai có thể tìm thấy điều họ yêu thích trong suốt cuộc đời, tập trung vào việc trau dồi chuyên môn và không ngừng học hỏi và cải thiện.
Vì vậy, dù bạn đang ở giai đoạn nào của cuộc sống, việc nỗ lực khám phá đều rất đáng giá.
Đọc bài gốc tại đây.
