Việt Nam thu hút đông đảo các du khách nước ngoài không chỉ nhờ cảnh quan thiên nhiên, những di tích lịch sử hay những món ăn ngon, mà còn bởi sự phong phú, đa dạng trong đời sống văn hóa. Có những thứ trong đời sống thường ngày của người Việt tưởng chừng như rất đỗi quen thuộc, nhỏ bé, nhưng với những vị khách từ phương xa, chúng lại trở nên rất thú vị bởi câu chuyện đằng sau.
Sau đây là một ví dụ như thế. Đây là món đồ chơi phổ biến của trẻ em ở Việt Nam với nhiều màu sắc sặc sỡ, thường được bắt gặp vào các dịp lễ hội, ngày Tết… Đặc biệt hơn nữa, chúng từng được làm từ những nguyên liệu tự nhiên, trước kia hoàn toàn có thể ăn được. Đây là tò he.
Trong một video được chàng hướng dẫn viên Phuc Do Tour Guide đăng tải trên trang cá nhân, những vị khách nước ngoài khi được nghe kể về tò he đã vô cùng ngạc nhiên ở phần nguyên liệu. Họ nhận xét: “Tôi có thể ăn nó được luôn, có thêm sữa hay đường nữa thì thật tuyệt”. Ngắm nhìn đôi tay thoăn thoắt của người nghệ nhân nhào nặn tò he, những vị khách Tây cũng không khỏi trầm trồ.
Các vị khách nước ngoài thích thú khi nhìn thấy tò he (Ảnh Phuc Do Tour Guide)
Các vị khách nước ngoài nói rằng mình có thể ăn nó khi kết hợp với sữa đặc hay đường (Ảnh Phuc Do Tour Guide)
Đúng là trước kia, với nguyên liệu hoàn toàn từ bột nếp, màu tự nhiên, tò he vừa để chơi, vừa ăn được. Song ngày nay, điều này gần như không thể vì đã có sự thay đổi nhiều trong nguyên liệu làm ra món đồ chơi này.
Tò he – Đồ chơi làm từ nguyên liệu đặc biệt
Trong kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam, tò he là một trong những nét đẹp truyền thống vẫn còn được gìn giữ đến ngày nay. Khác với nhiều loại đồ chơi hiện đại, tò he mang trong mình sự dung dị, mộc mạc nhưng đầy khéo léo, phản ánh tinh thần sáng tạo của người Việt qua những hình thù sống động. Ngoài ra, thời xưa, tò he hoàn toàn có thể ăn được nhờ nguyên liệu làm ra nó.
Cụ thể, trước kia khi nguồn nguyên liệu còn hạn chế, thiếu thốn, tò he được làm hoàn toàn bằng bột gạo nếp – thứ nguyên liệu hoàn toàn có thể ăn được. Bột nếp sau khi được nhào kỹ cùng nước, hấp chín rồi pha thêm phẩm màu tự nhiên như củ nghệ, gấc, lá chàm… để tạo thành những viên bột dẻo mịn, nhiều màu sắc rực rỡ.
Tò he – món đồ chơi mang trong mình câu chuyện về văn hoá Việt (Ảnh minh họa)
Chính bởi được làm từ những nguyên liệu an toàn, trẻ em xưa vừa có thể coi tò he là món đồ chơi, vừa có thể ăn được. Còn ngày nay, như đã nói ở trên, nguồn nguyên liệu đã có sự thay đổi nhiều. Tò he không còn được làm hoàn toàn bằng những nguyên liệu như bột nếp, bột gạo, màu tự nhiên nữa. Vì vậy việc ăn được tò he hiện nay gần như là không thể.
Dù có thay đổi về nguyên liệu hay không, nhưng những chiếc tò he vẫn mang dáng vẻ như thế. Dưới đôi tay khéo léo của những nghệ nhân, từng khối bột nhỏ dần trở thành hình thù sinh động như những nhân vật cổ tích Thạch Sanh, Tấm Cám, những linh vật dân gian như rồng, phượng, 12 con giáp hay những con vật quen thuộc trong đời sống thường nhật. Sau khi được nhào nặn tỉ mỉ, kỹ càng, chúng được cố định trên những chiếc que tre nhỏ.
Ảnh minh họa
Ghé thăm làng nghề làm tò he ngay ở Hà Nội
Trước kia, khi chưa xuất hiện nhiều loại đồ chơi hiện đại, tò he được xem là món đồ chơi phổ biến, gắn liền với ký ức và tuổi thơ của những đứa trẻ thế hệ 7x, 8x, 9x. Tuy thiên ngày nay, khi công nghệ số len lỏi vào mọi ngóc ngách đời sống, tò he không còn được bắt gặp nhiều.
Với những du khách mong muốn trải nghiệm, hay muốn lắng nghe nhiều hơn những câu chuyện về tò he, về những người nghệ nhân, có thể tìm về làng nghề – cái nôi của những món đồ chơi màu sắc này. Đó là làng Xuân La, thuộc xã Phượng Dực, Phú Xuyên, cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 30km.
Ảnh Làng Nghề Việt Nam
Theo nhiều tài liệu, cũng như theo lời kể của các cao niên trong làng, nghề nặn tò he đã xuất hiện và trở thành một nghề truyền thống ở Xuân La từ nhiều thế kỷ. Ban đầu, tò hè vốn là sản phẩm dùng để cúng lễ, mang hình thù các con vật như gà, trâu, lợn bò… Chính vì vậy nó còn được gọi là “đồ chơi chim cò” hay “con bánh”.
Dần dần, tò he trở thành món đồ được các cụ, ông bà nặn cho con cháu chơi. Ngày nay khi tới làng Xuân La, du khách vẫn có thể bắt gặp hình ảnh những nghệ nhân ngồi say sưa nặn tò he, hay đang chỉ bảo, dạy lại cho con cháu của mình.
Du khách cũng có thể tự mình tham gia vào hoạt động nặn tò he, được hướng dẫn bởi các nghệ nhân ở làng Xuân La. Chính sự tham gia trực tiếp này giúp du khách hiểu thêm về chiều sâu văn hóa Việt, về cách mà những câu chuyện dân gian vẫn tiếp tục được lưu truyền qua từng sản phẩm nhỏ bé.
Ảnh Báo Công Lý
Không dừng lại ở đó, hiện nay ở làng Xuân La còn tổ chức thêm nhiều hoạt động hấp dẫn phục vụ du lịch trải nghiệm danh cho du khách như: Lớp học nặn tò he cho trẻ em, khu trưng bày sản phẩm nghệ thuật tò he, không gian tái hiện làng nghề xưa…
Làng nghề tò he Xuân La không chỉ là điểm đến du lịch độc đáo mà còn là minh chứng sống động cho sức sống bền bỉ của văn hóa Việt trong thời đại hội nhập. Giữa những nhịp điệu sôi động của cuộc sống hiện đại, Xuân La vẫn giữ trọn vẻ đẹp dung dị, mộc mạc và đầy bản sắc. Với mỗi du khách dừng chân nơi đây, chuyến đi không chỉ là hành trình khám phá một làng nghề, mà còn là cuộc gặp gỡ chân thành với tâm hồn Việt Nam qua những nắm bột nếp đầy sắc màu.
Đọc bài gốc tại đây.
