Rác là kho báu
Trong kỷ nguyên năng lượng mới, số lượng pin lithium-ion trên xe điện cần bỏ đi sau quá trình hoạt động dài hạn trở thành vấn đề lớn ở Trung Quốc, khi số lượng khổng lồ của chúng đặt ra câu hỏi về nơi vứt bỏ hay tái chế sẽ như thế nào.
Sau khoảng một thập kỷ tăng trưởng xe điện, với tuổi thọ pin được thiết lập ở mức giới hạn là 8 năm, Trung Quốc bắt đầu chứng kiến “quá trình loại bỏ pin xe điện trên diện rộng”.
CEO Lý Bân của hãng xe NIO, cho biết trong giai đoạn 2025-2032, pin của hơn 20 triệu xe điện ở nước này sẽ hết hạn sử dụng.
Theo tờ Economic Daily, trích dẫn ước tính của Hiệp hội Công nghệ Tiết kiệm Năng lượng Điện tử Trung Quốc, lượng pin xe đã qua sử dụng ở Trung Quốc dự kiến sẽ vượt quá 4 triệu tấn mỗi năm vào năm 2028.
Nhưng thứ vứt đi của người này lại là kho báu của người khác. Những viên pin cạn kiệt mà xe điện bỏ lại đang đem đến lợi nhuận cho công ty của Ma Long, một nhà sản xuất thiết bị tái chế chất thải rắn ở miền trung Trung Quốc.
Các thành phần đắt tiền như lithium – kim loại kiềm màu trắng bạc còn được gọi là “vàng trắng” – cùng với các vật liệu khác như coban và niken, giữ giá trị của những viên pin vứt đi này hơn cả những gì chúng mang lại cho ngành công nghiệp xe điện khổng lồ của Trung Quốc. Giá trị sản lượng hàng năm của ngành tái chế pin thải dự tính sẽ đạt hơn 280 tỷ nhân dân tệ (38,5 tỷ USD), theo SCMP.
Ma cho biết 70% hoạt động kinh doanh của công ty ông là dành cho tái chế pin và tấm pin mặt trời. Khi ngày càng nhiều pin và tấm pin mặt trời đạt đến cuối vòng đời của chúng tại Trung Quốc – quốc gia đi đầu thế giới về triển khai năng lượng tái tạo – các doanh nghiệp giống của Ma đang hướng tới nền kinh tế tuần hoàn, nơi vật liệu được tái sử dụng và đưa trở lại thành sản phẩm mới, giúp giảm thiểu chất thải và bảo tồn tài nguyên.
Không giống như nhiên liệu hóa thạch, vốn sẽ biến mất sau khi đốt, kim loại trong các sản phẩm năng lượng mới này có thể được tái chế và có tầm quan trọng đặc biệt trong bối cảnh cuộc chiến thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ đang ngày càng trầm trọng.
Trong lúc Trung Quốc tăng cường nỗ lực tìm kiếm các mỏ khoáng sản quan trọng trong nước để phục vụ nhu cầu, họ gặp nhiều khó khăn ở hướng ngược lại khi mua thêm từ các đồng minh của Mỹ, chẳng hạn như Úc và Canada.
Quốc gia tỷ dân phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu các loại khoáng sản quan trọng, đặc biệt là các khoáng sản cho năng lượng mới và sản xuất cao cấp, chẳng hạn như coban, niken và lithium. Chính vì vậy, tái chế lại tài nguyên là một hướng đi Trung Quốc đang chú trọng.
Tiềm năng thị trường
Khi các nhà sản xuất pin và ô tô hàng đầu, như Contemporary Amperex Technology (CATL) và BYD, đang hoàn thiện quy trình tái chế pin trong những năm gần đây, các doanh nghiệp nhỏ hơn cũng đang đổ xô đến thị trường tiềm năng với hy vọng giành được một phần thị phần.
Yu Zhongkai, giám đốc cấp cao của Tianli Technology, một nhà sản xuất máy tái chế tại tỉnh Chiết Giang, cho biết công ty đã bắt đầu phát triển thiết bị tái chế pin cách đây không lâu và hiện có một phần tư hoạt động kinh doanh đến từ lĩnh vực này.
Giới phân tích lưu ý Trung Quốc vẫn còn trong giai đoạn đầu của việc tái chế rác thải năng lượng mới, nhưng hoạt động này cũng chưa thực sự tiên tiến ở bất kỳ nơi nào trên thế giới.
Nếu như Liên minh châu Âu dẫn đầu về tiêu chuẩn và hệ thống tái chế, Trung Quốc có lợi thế vô song về chuỗi công nghiệp hoàn chỉnh và thị trường quy mô lớn.
Dù là lĩnh vực mới nổi thu hút nhiều nhà đầu tư nhưng tái chế pin lại thiếu quy định và đột phá về công nghệ.
Trung Quốc hiện đang áp dụng “sách trắng” để chuẩn hóa thị trường tái chế pin và tránh tai nạn an toàn và ô nhiễm môi trường. Tổng cộng có 156 công ty được chọn vào danh sách này cho đến nay.
Một trong những công ty trong đó là Guangdong Brunp Recycling Technology, công ty con của CATL, cho biết họ có khả năng thu hồi 99,3% niken, coban và mangan trong pin đã qua sử dụng, và 91% phốt pho và lithium.
Pin lithium-ion chứa kim loại nặng có thể ngấm vào đất và nước nếu không được xử lý đúng cách và việc tái chế chúng có thể gây nguy hiểm vì cắt sai vị trí có thể khiến pin bốc cháy hoặc thải ra khí độc.
Tuy nhiên, theo Chen Liwen, một nhà hoạt động vì môi trường có hơn một thập kỷ kinh nghiệm trong lĩnh vực xử lý chất thải, hầu hết các loại pin đã ngừng sản xuất hiện nay đều nằm trong các xưởng sản xuất nhỏ bất hợp pháp ở các khu vực kém phát triển.
Trong bối cảnh như vậy, các đơn vị tái chế hợp pháp lại phải vật lộn trong việc tìm kiếm đủ lượng pin thải cần xử lý, dẫn đến tình trạng dư thừa công suất.
Ma Long hy vọng vấn đề này sẽ giảm bớt khi các quy định được hoàn thiện và thời kỳ đỉnh điểm cho việc ngừng sản xuất pin sẽ đến trong vài năm nữa, vì nhiều thương hiệu ô tô, bao gồm cả các thương hiệu Trung Quốc, đang đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang ô tô chạy hoàn toàn bằng điện trong bối cảnh EU cấm bán ô tô chạy bằng xăng và dầu diesel mới từ năm 2035.
Đọc bài gốc tại đây.
