Nội dung chính
Chiến lược “xe tăng cũ” của Moskva
Chiến tranh Liên Xô – Afghanistan (1979-1989) là cuộc đối đầu kéo dài làm thay đổi cục diện địa chính trị những năm 1980. Khi đó, Liên Xô vẫn còn trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh đối đầu NATO. Moskva giữ lại những xe tăng hiện đại như T-72, T-80 để duy trì sức mạnh ở mặt trận châu Âu, nơi đối thủ NATO tập trung nhiều trang thiết bị tiên tiến. Trong khi đó, Liên Xô chỉ triển khai các xe tăng T-55 và T-62, những mẫu xe đã lỗi thời hơn, tới Afghanistan.
Lý do chính là lực lượng Mujahideen ở Afghanistan không sở hữu vũ khí chống tăng tiên tiến như NATO, nên xe tăng cũ được đánh giá là đủ để đối phó với lực lượng nổi dậy này. Các chỉ huy Liên Xô tin rằng các T-55, T-62 sẽ hoàn thành nhiệm vụ trấn áp lực lượng phiến quân mà không cần phải sử dụng vũ khí tối tân, tránh làm hao hụt nguồn lực quý giá dành cho mặt trận châu Âu.
Ngoài ra, những đơn vị được điều động sang Afghanistan vốn là lực lượng dự bị từ các nước cộng hòa Trung Á trong Liên Xô, trang bị của họ khá cũ kỹ và kỹ năng chiến đấu không tốt bằng các đơn vị chủ lực đối đầu NATO. Đây cũng là lý do khiến hình ảnh xe tăng “lỗi thời” xuất hiện nhiều.
T-55 và T-62: Những chiến binh già nhưng đáng gờm
T-55 là dòng xe tăng được sản xuất với số lượng kỷ lục, hơn 100.000 chiếc và được xuất khẩu rộng rãi trong suốt Chiến tranh Lạnh. Ra đời từ cuối những năm 1940, được trang bị pháo chính 100mm D-10T có khả năng bắn nhiều loại đạn, cùng súng máy đồng trục 7,62mm và súng phòng không 12,7mm. Xe có lớp giáp dày tới 200mm ở phía trước, tháp pháo thấp giúp giảm diện tích tiếp xúc đạn đối phương, động cơ diesel V-55 công suất 580 mã lực cho tốc độ tối đa khoảng 50 km/h.
Mặc dù đã lỗi thời khi bước sang thập niên 1970, nhưng T-55 vẫn phát huy hiệu quả khi đối đầu lực lượng du kích chỉ trang bị vũ khí cá nhân và súng chống tăng thô sơ. Trước khi Mỹ bắt đầu viện trợ mạnh cho Mujahideen, xe tăng này thực sự là lực lượng áp đảo trên chiến trường Afghanistan.
T-62 là phiên bản kế nhiệm T-55, được sản xuất từ đầu thập niên 1960 với gần 20.000 chiếc. Điểm nổi bật là pháo chính 115mm T-5TS dạng nòng trơn, một trong những loại pháo nòng trơn đầu tiên trên xe tăng sản xuất hàng loạt, giúp tăng khả năng xuyên giáp so với pháo 100mm của T-55. T-62 cũng có súng máy đồng trục 7,62mm và súng phòng không 12,7mm. Giáp xe được cải tiến với tháp đúc và thân xe dốc, dày tới 242mm ở tháp và 100mm ở thân xe, động cơ diesel V-55 công suất 620 mã lực cho tốc độ tối đa tương tự T-55.
Tuy nhiên, T-62 không có hệ thống nạp đạn tự động như các xe tăng sau này của Liên Xô và cũng dễ bị các loại vũ khí chống tăng tiên tiến của NATO xuyên thủng.
Nga đang đi theo vết xe đổ của Liên Xô?
Việc Liên Xô triển khai nhiều xe tăng cũ không phải nguyên nhân trực tiếp dẫn đến thất bại của họ ở Afghanistan. Họ thất bại bởi sự hỗ trợ mạnh mẽ của Mỹ và các đồng minh cho lực lượng Mujahideen, những chiến thuật du kích linh hoạt và sáng tạo trên địa hình hiểm trở của Afghanistan, cùng với sự thiếu quyết tâm và mâu thuẫn trong nội bộ lãnh đạo Liên Xô. Cuộc chiến này không được xem là một cuộc đấu sinh tử, dẫn tới nguồn lực đầu tư không tương xứng với tầm quan trọng của nó.
Trái lại, trong xung đột với Ukraine hiện nay, Nga coi đây là một cuộc xung đột sống còn. Họ sử dụng những trang bị hiện đại như xe tăng T-90, T-14 Armata, máy bay chiến đấu và công nghệ drone tiên tiến. Bên cạnh đó, sự tập trung cao độ về chính trị và quân sự giúp Nga duy trì khả năng chiến đấu khác xa với tình hình Liên Xô trước đây.
Do vậy, những dự báo cho rằng Nga sẽ thất bại như Liên Xô ở Afghanistan dựa trên việc sử dụng xe tăng cũ không còn phù hợp với thực tế cuộc xung đột hiện đại.
Quang Hưng (Theo National Interest)
Đọc bài gốc tại đây.
