Nga vẫn còn lưu giữ một số lượng đáng kể các di vật từ thời Chiến tranh Lạnh, một số trong số đó đã được phát triển thêm, trong khi một số khác đã bị gác lại hoặc hủy bỏ hoàn toàn. Tuy nhiên, trong thời đại thiết bị không người lái ngày càng phát triển nhưu hiện nay, phương tiện không người lái dưới nước (UUV) VA-111 Shkval của Nga đang trở thành ứng cử viên tiềm năng, cho sự hồi sinh các phòng thí nghiệm vũ khí của Điện Kremlin.
Giữa những năm 1970, đây là giai đoạn cực kỳ phát triển của tổ hợp công nghiệp quân sự Liên Xô. Các kỹ sư Liên Xô sáng tạo nhất, đôi khi đưa ra những khái niệm có vẻ khá hoang đường. Liệu một quả ngư lôi có thể “bay” trong nước với tốc độ tương đương với máy bay chiến đấu đầu Thế chiến II không? Hóa ra là có, điều đó đòi hỏi không chỉ áp dụng kiến thức cơ bản và các nguyên tắc kỹ thuật tuyến tính mà còn một liều lượng vừa phải sự khéo léo và tư duy phi truyền thống.
Đến tháng 1/1975, ngư lôi chạy bằng hydro peroxide 53-65 của Liên Xô được coi là vũ khí dưới nước nhanh nhất đang được sử dụng. Nó vẫn nằm trong biên chế của Hải quân Nga cho đến ngày nay và có khả năng đạt tốc độ lên tới 70 hải lý/giờ (gần 130 km/h).
Chương trình VA-111 Shkval
Quay trở lại đầu những năm 1960, một đề xuất của Giáo sư Georgy Vladimirovich Logvinovich lại nghe giống như một tác phẩm khoa học viễn tưởng. Logvinovich là người tiên phong trong lĩnh vực thủy động lực học tốc độ cao, ông đã phát triển lý thuyết siêu rỗng và đề xuất tạo ra một loại vũ khí dưới nước tốc độ cao hoàn toàn mới dựa trên nguyên lý này.
Siêu bọt khí là một hiện tượng thủy động lực học, trong đó các bong bóng khí hình thành xung quanh một vật thể di chuyển qua chất lỏng với tốc độ cao, làm giảm đáng kể lực cản. Thông thường, bọt khí là cơn ác mộng của kỹ sư bởi nó ăn mòn chân vịt kim loại của tàu và tàn phá các hệ thống cơ khí chìm.
Tuy nhiên, nhóm của Logvinovich tại Viện nghiên cứu số 24 đã tìm ra cách biến “lời nguyền” này thành lợi thế chiến thuật, biến hiện tượng này thành vũ khí.
Bằng cách sử dụng một máy tạo bọt và một động cơ thủy lực, ngư lôi mới có thể tạo ra một bong bóng khí xung quanh chính nó, cho phép nó “bay” dưới nước với lực cản tối thiểu. Việc chế tạo một ngư lôi tốc độ cao như vậy đòi hỏi chuyên môn và yêu cầu kỹ thuật rất cao.
Dự án mất 15 năm gian khổ để hoàn thiện, cuối cùng thành hình vào đầu những năm 1970. Bước đột phá đến khi các kỹ sư nghĩ ra phương pháp để xả khí thải nóng của động cơ tên lửa qua mũi ngư lôi. Kết hợp với bộ phận tạo bọt khí, điều này cho phép VA-111 Shkval di chuyển qua nước trong một lớp vỏ khí tự tạo.
Việc thử nghiệm bắt đầu vào năm 1964 tại Hồ Issyk-Kul ở Kyrgyzstan trước khi chuyển sang Biển Đen hai năm sau đó. Trong thập kỷ tiếp theo, các kỹ sư đã vật lộn với vô số rào cản kỹ thuật của một hệ thống chưa từng có tiền lệ trong chiến tranh hải quân.
Đến năm 1972, dự án lúc đó có tên mã là M4, đã bên bờ vực hủy bỏ do trục trặc liên tục. Ngư lôi đã không vượt qua được các cuộc thử nghiệm của nhà nước và nhiều người trong chương trình đã kêu gọi chấm dứt nó. Tuy nhiên, vào tháng 2/1975, một biến thể đã được sửa đổi, cuối cùng đã được giới thiệu, mở đường cho những gì trở thành VA-111 Shkval phiên bản tiền sản xuất.
Thách thức và tiềm năng
Với chiều dài 8 mét, Shkval có thể đạt tốc độ cực nhanh lên đến 400 km/h dưới nước và tấn công mục tiêu cách xa tới 13 km bằng đầu đạn thông thường hoặc hạt nhân. Tuy nhiên, vũ khí này có những nhược điểm đáng chú ý, bao gồm tầm bắn hạn chế, khả năng cơ động kém và mức độ tiếng ồn cực lớn, khiến nó dễ bị phát hiện và do đó trở thành gánh nặng cho tàu ngầm phóng nó.
Tất cả những yếu tố này khiến việc triển khai Shkval trở thành một động thái có rủi ro cao, đặc biệt là khi nó được trang bị đầu đạn thông thường và trong bối cảnh những năm 1990 sau khi Liên Xô tan rã, điều này khiến dự án bị đóng băng hoàn toàn.
Nhưng trong thời đại hiện nay, thiết bị không người lái đang phát triển nhanh chóng và VA-111 Shkval có thể trở lại. Nga đã chứng minh nhiều lần rằng họ có thể khôi phục lại các thiết kế thời Liên Xô, sửa đổi chúng và triển khai chúng để đáp ứng các nhu cầu hoạt động hiện đại.
Các nhà phân tích quốc phòng của Moskva đã đồn đoán rằng, VA-111 Shkval đang được xem xét phát triển. Liệu Nga có khôi phục lại tên lửa dưới nước này không? Thời gian sẽ trả lời.
Quang Hưng
Đọc bài gốc tại đây.
