Nội dung chính
Trên chiến trường Ukraine, tiền tuyến ngày càng rơi vào tình trạng bế tắc. Nguyên nhân chính là những đột phá nhanh chóng trong công nghệ máy bay không người lái (drone).
Từ chỗ chỉ có vài chiếc drone thương mại và tự chế được quân đội Ukraine sử dụng vào đầu cuộc chiến để theo dõi các đoàn xe của Nga, giờ đây các phương tiện không người lái đã hoàn toàn làm chủ chiến trường.
Mỗi bên liên tục duy trì hàng trăm drone hoạt động trên không dọc theo chiến tuyến dài 1.200 km. Drone có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ đa dạng: rải mìn, vận chuyển mọi thứ từ đạn dược đến vật tư y tế, thậm chí sơ tán thương binh và tử sĩ. Yếu tố cốt lõi là drone có khả năng phát hiện bất kỳ sự di chuyển nào dọc tiền tuyến và ngay lập tức được điều động để tấn công binh lính cũng như phương tiện của đối phương.
“Drone đám cưới” ra trận
Khi Nga đưa các đoàn xe tăng tiến vào Ukraine vào tháng 2 năm 2022, quân đội Ukraine phải đối mặt với bài toán cấp bách: xác định hướng di chuyển của đối phương một cách nhanh nhất.
Đây là lúc những chiếc “drone đám cưới” dân dụng vào cuộc. Vốn là loại drone có sẵn tại các cửa hàng với giá khoảng 2.000 USD, chúng đã được hoán cải công năng từ quay phim sự kiện sang quét tìm các đơn vị địch.
Được vận hành bởi những người đam mê công nghệ hoạt động độc lập hoặc phối thuộc cùng các đơn vị quân đội, những chiếc drone này đã giúp lực lượng Ukraine, dù yếu thế hơn hẳn về quân số và hỏa lực, vẫn biết chính xác cần triển khai lực lượng ở đâu để chặn đứng các mũi nhọn tấn công của Nga.
Khi drone trở thành vũ khí sát thương
Drone giám sát nhanh chóng trở thành một khí tài thiết yếu thay vì là một trang bị xa xỉ. Thường được các quỹ từ thiện tài trợ, chúng được dùng để trinh sát các vị trí của đối phương nhằm xác định khí tài, kho tàng và sở chỉ huy.
Ban đầu, các đội phân tích phải xem lại những đoạn phim được lưu trữ trên thẻ nhớ. Nhưng chỉ trong vòng một năm sau cuộc xung đột, drone đã có thể truyền hình ảnh theo thời gian thực, cho phép pháo thủ điều chỉnh hỏa lực chính xác vào mục tiêu.
Một cải tiến đơn giản và rẻ tiền đã biến những chiếc “drone đám cưới” trở thành vũ khí sát thương. Những người am hiểu công nghệ nhận ra rằng một cơ cấu kẹp đơn giản, được tạo ra bằng máy in 3D, có thể được kích hoạt từ bộ điều khiển bằng cách bật đèn của drone, khiến nó nhả ra một quả lựu đạn.
Vụ nổ này đủ sức gây thương vong cho binh sĩ, thậm chí phá hủy một xe bọc thép nếu lựu đạn được thả lọt qua cửa hầm.
Theo thời gian, binh lính còn thử nghiệm các phương pháp để tăng thêm lượng thuốc nổ, chẳng hạn như nấu chảy thuốc nổ từ đạn dược thời Liên Xô và đổ vào các vỏ nhựa mới, nhẹ hơn.
Sự trỗi dậy của drone tự sát
Không có đột phá nào tạo ra tác động lớn hơn cho cuộc chiến tại Ukraine như máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (First-Person-View, hay FPV). Khi được gắn thuốc nổ, FPV bay thẳng vào mục tiêu, biến chúng thành những “cảm tử quân” chi phí thấp.
Dù sức công phá của FPV không bằng tên lửa, chúng lại có độ chính xác vượt trội. Hơn nữa, với số lượng cực lớn do Ukraine tự sản xuất, chúng có thể được triển khai để tạo ra hiệu quả hủy diệt tương đương.
FPV bắt đầu xuất hiện trên chiến trường từ năm 2022, nhưng phải đến cuối năm 2023, chúng mới thực sự định hình lại cục diện.
Mùa đông năm đó, Ukraine đối mặt với tình trạng thiếu hụt đạn pháo nghiêm trọng trong lúc chờ Mỹ thông qua gói viện trợ quân sự mới. FPV đã trở thành một “huyết mạch”, một giải pháp giúp cầm chân quân Nga bằng công nghệ có thể sản xuất trong nước với chi phí thấp, không phụ thuộc vào nguồn cung tên lửa từ bên ngoài.
Ngồi trong hầm trú ẩn cách tiền tuyến nhiều cây số, một phi công chỉ cần đeo kính FPV để quan sát hình ảnh truyền về từ camera của drone và điều khiển nó lao vào vị trí hoặc khí tài của đối phương.
Kể từ đó, quân đội Nga cũng đã áp dụng FPV trên quy mô lớn. Sự phổ biến của chúng đóng vai trò trung tâm trong việc làm chậm nhịp độ giao tranh trên tiền tuyến. Mọi mục tiêu trong bán kính khoảng 20 km từ đường tiếp xúc đều có thể trở thành nạn nhân của FPV. Chúng rẻ đến mức cả hai bên sẵn sàng sử dụng để tấn công bất kỳ mục tiêu nào, dù chỉ là một người lính bộ binh.
Đôi khi, FPV còn là mối đe dọa từ rất xa. Trong cuộc tấn công táo bạo vào các máy bay chiến lược của Nga hồi tháng 6, Ukraine đã bí mật vận chuyển một lượng lớn FPV vượt xa tiền tuyến hàng trăm cây số và điều khiển chúng từ xa lao vào mục tiêu.
Do kích thước nhỏ và tốc độ cao, FPV rất khó bị bắn hạ. Biện pháp phòng thủ chính hiện nay là các hệ thống tác chiến điện tử, có khả năng gây nhiễu, làm gián đoạn tín hiệu liên lạc giữa drone và phi công.
Drone cáp quang: Giải pháp chống nhiễu
Dù hầu hết các cải tiến về drone trong cuộc chiến đến từ phía Ukraine, nhưng chính người Nga lại đi tiên phong trong việc hiệu chỉnh quan trọng nhất đối với drone FPV – đó là bổ sung một sợi cáp quang nối drone với người điều khiển để vượt qua hệ thống gây nhiễu.
Đến năm 2024, mối đe dọa từ drone FPV đã khiến hoạt động tiếp tế cho binh lính ở mặt trận trở nên cực kỳ nguy hiểm. Ukraine đã tìm ra một giải pháp thay thế: drone Vampire, sở dĩ có tên này một phần vì nó có thể hoạt động trong đêm tối nhờ camera nhìn đêm.
Với chiều cao khoảng 60cm, trang bị 6 hoặc 8 cánh quạt và khả năng mang tải trọng lên tới 9 kg, Vampire ban đầu được lực lượng Ukraine sử dụng để thả các loại thuốc nổ lớn hơn so với các loại drone nhỏ.
Drone mặt đất và sứ mệnh sơ tán, tiếp tế
Giờ đây, các loại drone vận tải còn đảm nhiệm việc chuyên chở mọi thứ từ lương thực, nước uống đến đạn dược, pin sạc dự phòng—và trong ít nhất một trường hợp, cả bình cứu hỏa—ra tiền tuyến. Điều này giúp binh lính không phải thực hiện những chuyến đi đầy rủi ro qua các khu vực nguy hiểm nhất trên chiến trường, nơi họ có thể trở thành mục tiêu của drone đối phương.
Quân đội Ukraine cũng đang bắt đầu triển khai các loại drone mặt đất để vận chuyển những kiện hàng nặng hơn mà drone Vampire không thể đảm đương.
Các nhà sản xuất drone hiện đang thử nghiệm các phương tiện điều khiển từ xa như ô tô, xuồng và xe địa hình, nhằm hỗ trợ công tác sơ tán thương binh và tử sĩ khỏi vùng chiến sự.
Đọc bài gốc tại đây.
