Nội dung chính
“Lưới Drone” – Phòng tuyến hiện đại trong chiến tranh tiêu hao
Đứng trước sức ép khốc liệt từ lực lượng Nga trên toàn tuyến mặt trận, Bộ Quốc phòng Ukraine đã đưa ra một chiến lược phòng thủ hoàn toàn mới, đó là triển khai dọc theo tuyến đầu một mạng lưới UAV dày đặc, gọi là “Lưới Drone”. Mô hình này đang trở thành tấm khiên quan trọng giúp Kiev, chống đỡ trước những đòn tấn công dồn dập mà không cần tiêu tốn quá nhiều nhân lực hay khí tài hạng nặng.
Mỗi nhóm UAV tác chiến cơ động thường bao gồm 4 người, một người điều khiển UAV tấn công, một người vận hành UAV tiếp sóng (giúp mở rộng tầm kiểm soát), một kỹ sư vũ khí đảm nhiệm phần nạp bom hoặc lắp đầu nổ và một lái xe kiêm xạ thủ làm nhiệm vụ bảo vệ vòng ngoài. Những nhóm này hoạt động cơ động trên các xe tải nhỏ hoặc xe bán tải, có khả năng triển khai từ 10 – 30 UAV mỗi ngày tùy theo tình hình.
Toàn bộ hệ thống “Lưới Drone” hiện đang trải dài dọc theo chiến tuyến hơn 1.500 km, với mật độ cao nhất tập trung tại Donetsk, Kharkiv và Zaporizhzhia – những khu vực đang diễn ra giao tranh ác liệt nhất. Mỗi nhóm UAV có thể kiểm soát khu vực rộng vài km, tạo thành mạng lưới chồng chéo có khả năng phát hiện, giám sát và tiêu diệt các đơn vị cơ giới hoặc bộ binh Nga từ xa.
UAV “thắng” pháo hạng nặng
Khác với thời kỳ đầu chiến sự, khi Ukraine phải phụ thuộc vào đạn pháo phương Tây và UAV trinh sát nhập khẩu, giờ đây Kiev đã xây dựng được một hệ sinh thái UAV nội địa, tập trung vào các dòng UAV tấn công cỡ nhỏ kiểu FPV. Những máy bay không người lái này có chi phí sản xuất cực rẻ, chỉ từ 400 – 600 USD/chiếc nếu sản xuất hàng loạt, thậm chí rẻ hơn nhiều nếu tự chế tại hiện trường.
Trong khi đó, một quả đạn pháo 155mm của NATO có giá khoảng 3.000 -4.500 USD, chưa kể cần pháo xe kéo hoặc tự hành để bắn đi. Hiệu quả về chi phí của UAV vì thế trở nên vượt trội, đặc biệt trong bối cảnh lượng đạn pháo do phương Tây viện trợ ngày càng hạn chế và chậm trễ.
Theo số liệu từ chính các nhóm UAV tiền tuyến Ukraine, tỷ lệ mất mát thiết bị (UAV không đến được mục tiêu) dao động từ 30 – 40%. Tuy nhiên, đây vẫn là tỷ lệ tổn thất “có thể chấp nhận được”, bởi phần lớn UAV FPV đều thực hiện nhiệm vụ cảm tử.
Quan trọng hơn, nhờ chiến thuật “Lưới Drone”, tỷ lệ thương vong trong các nhóm vận hành UAV chỉ ở mức 2 – 5% mỗi tháng, thấp hơn nhiều so với bộ binh hoặc pháo binh tuyến đầu. Điều này giúp Ukraine duy trì lực lượng chiến đấu trong bối cảnh nguồn nhân lực bổ sung ngày càng khan hiếm.
Mô hình chiến tranh kiểu mới
Bản chất của chiến lược “Lưới Drone” không chỉ là sự thích nghi kỹ thuật, mà còn là một mô hình chiến tranh kiểu mới, sử dụng công nghệ dân dụng, chuyển đổi thành năng lực quân sự. Nhiều UAV đang sử dụng tại Ukraine thực chất được cải tiến từ máy bay mô hình, thiết bị bay dân dụng hoặc linh kiện điện tử phổ biến trên thị trường.
Thay vì đầu tư hàng triệu USD vào hệ thống radar, pháo phản lực hay máy bay chiến đấu, Ukraine chọn cách “phi truyền thống”, giao cho các nhóm UAV cơ động nhiệm vụ giám sát và tấn công. Chúng có thể bay ở độ cao thấp, luồn lách vào các kẽ hở phòng thủ, thực hiện đánh bom chính xác vào xe tăng, lô cốt hoặc trạm chỉ huy của Nga.
Từ mùa xuân năm 2024, các UAV FPV đã trở thành lực lượng “sát thủ thầm lặng” của Ukraine. Chúng có thể bay với tốc độ 130 – 150 km/h, mang đầu nổ 500 -800 gram, đủ để xuyên thủng xe bọc thép hạng nhẹ. Những video do Quân đội Ukraine công bố cho thấy UAV lao thẳng vào xe tăng T-72, xe thiết giáp BMP hoặc cả hệ thống pháo tự hành Msta-S của Nga, gây thiệt hại nặng nề.
Không ít chuyên gia quân sự phương Tây đánh giá mô hình chiến tranh UAV của Ukraine đang “xóa bỏ luật chơi” trong chiến tranh hiện đại. “Đây là chiến tranh 4.0, nơi thuật toán, tín hiệu số và camera hành trình quan trọng chẳng kém gì tiểu đoàn thiết giáp“, một cố vấn quốc phòng Anh nhận định.
Khi UAV thay đổi cán cân trên chiến trường
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng “Lưới Drone” cũng là biểu hiện cho sự lùi bước chiến lược của Ukraine. Việc tập trung vào phòng thủ UAV thay vì phản công quy mô lớn cho thấy Kiev đang cố gắng giữ vững tuyến phòng ngự hơn là giành lại lãnh thổ.
Thống kê của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) cho thấy, từ cuối năm 2024 đến giữa năm 2025, Ukraine chỉ giành được chưa đầy 80 km² lãnh thổ, trong khi Nga đã tái kiểm soát hàng trăm km², đặc biệt tại vùng đông nam. Trước tình thế đó, UAV trở thành lựa chọn “ít rủi ro nhất” để trì hoãn đà tiến quân của Moskva.
Các nhóm UAV thường được trang bị thêm thiết bị gây nhiễu, tín hiệu khuếch đại và cả vũ khí phòng thân hạng nhẹ, giúp họ có thể bám trụ dài ngày tại các khu vực tiền tuyến.
Trong tương lai gần, Ukraine có thể còn phát triển các UAV tự hành hoàn toàn, tích hợp trí tuệ nhân tạo và thuật toán nhận diện mục tiêu. Khi đó, chiến tranh không còn là cuộc chơi của con người đơn thuần, mà là cuộc đấu giữa thuật toán, cảm biến và kết nối.
Với chi phí rẻ, linh hoạt và hiệu quả, UAV không chỉ giúp Ukraine cầm cự mà còn định hình lại khái niệm chiến tranh bất đối xứng trong thế kỷ 21. Dù chưa thể thay đổi cục diện chiến trường, nhưng “Lưới Drone” có thể sẽ đi vào lịch sử như một hình mẫu tác chiến điện tử du kích thời hiện đại, nơi con chíp, cánh quạt và camera thay thế cả tiểu đoàn xe tăng.
(Theo Topwar)
Đọc bài gốc tại đây.
