Ngày 1/6 vừa qua, chiến dịch “Mạng Nhện” của Ukraine đã khiến giới quân sự toàn cầu choáng váng khi những chiếc xe tải chở đầy UAV tự sát, dẫn đường bằng trí tuệ nhân tạo, lặng lẽ vượt qua hàng ngàn km lãnh thổ Nga để tập kích chính xác các căn cứ máy bay ném bom chiến lược của Moskva.
Thắng lợi vang dội này không chỉ gây thiệt hại nghiêm trọng cho lực lượng không quân chiến lược Nga, mà còn buộc các cường quốc, đặc biệt là Mỹ, phải nhìn lại toàn bộ tư duy phòng thủ lãnh thổ trong kỷ nguyên chiến tranh không người lái.
Chỉ hai ngày sau cuộc tấn công, Tướng David W. Allvin – Tham mưu trưởng Không quân Mỹ đã lên tiếng nhấn mạnh rằng nếu hệ thống phòng thủ “Golden Dome” được triển khai đúng kỳ vọng, nó hoàn toàn có thể vô hiệu hóa những cuộc tập kích “kiểu Ukraine” ngay trên đất Mỹ. Tuy nhiên, ông cũng thẳng thắn thừa nhận, giai đoạn đầu của chương trình không được thiết kế để chống lại các UAV cảm tử cự ly gần như vậy và phải tới cuối thập niên 2030 hoặc đầu 2040, nước Mỹ mới có thể trông đợi một hệ thống phòng thủ toàn diện.
“Điều thú vị ở đây là trong tương lai, Golden Dome sẽ không chỉ nhắm vào tên lửa đạn đạo, hành trình hay siêu vượt âm, mà còn cả những mối đe dọa tầm gần và hiệu quả cao như UAV chiến thuật“, Tướng Allvin nhấn mạnh.
Mỹ phải thay đổi
Khi Ukraine thực hiện thành công một chiến dịch xuyên lục địa nhờ vào UAV dùng một lần có giá rẻ và điều khiển bằng AI, nước Mỹ nhận ra rằng “bức tường thép” bao quanh lãnh thổ của mình không còn bất khả xâm phạm. Những mục tiêu tưởng chừng bất khả xâm phạm, như các căn cứ máy bay ném bom hay cơ sở hạ tầng hạt nhân, hoàn toàn có thể bị đe dọa bởi các phương tiện giá rẻ nhưng hiệu quả.
Tuy Mỹ đang sở hữu các hệ thống như Hệ thống tên lửa đánh chặn tên lửa đạn đạo (GMD), với tên lửa đánh chặn có giá tới 70 triệu USD mỗi quả, nhưng các cuộc thử nghiệm trong quá khứ cho thấy hiệu suất đánh chặn tên lửa đạn đạo vẫn còn hạn chế.
Khi được hỏi về khả năng tích hợp UAV giá rẻ trong chiến lược tương lai, Tướng Allvin thừa nhận không thể kỳ vọng vào một loại máy bay vừa rẻ, vừa tầm xa, lại có hỏa lực mạnh như nhiều người mong muốn. Thay vào đó, ông đề xuất xây dựng một lực lượng hỗn hợp gồm máy bay giá rẻ làm nhiệm vụ quấy rối, làm loãng lưới phòng không đối phương, tạo điều kiện cho khí tài đắt đỏ hơn tung đòn quyết định.
Bối cảnh chiến tranh hiện đại đã chứng minh giá trị của UAV cảm tử. Từ chỗ không có gì năm 2022, chỉ trong vòng ba năm, Nga đã trở thành quốc gia sản xuất UAV tự sát hàng đầu thế giới.
Mạng lưới phòng thủ tương lai hay giấc mơ tốn kém?
Chương trình Golden Dome, dù vẫn còn nhiều bí ẩn, được đánh giá là dự án phòng thủ lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ, với tổng chi phí ước tính dao động từ 542 đến hơn 800 tỷ USD trong vòng 20 năm tới. Khác với hệ thống Vòm Sắt của Israel vốn chỉ chống lại rocket và UAV tầm gần, Golden Dome là mạng lưới tích hợp nhiều tầng lớp như vệ tinh cảnh báo sớm, máy bay trinh sát, radar mặt đất, tên lửa đánh chặn và có thể bao gồm cả các khí tài tấn công phủ đầu đặt ngoài lãnh thổ Mỹ.
Trọng tâm của hệ thống này là khả năng xử lý dữ liệu vượt trội nhờ trí tuệ nhân tạo, cho phép tổng hợp hàng loạt tín hiệu từ vệ tinh, UAV, radar và máy bay để hình thành “bức tranh toàn cảnh” gần như thời gian thực. Từ đó, không chỉ phát hiện được tên lửa phóng từ bên ngoài, mà còn có thể cảnh báo cả những đòn tấn công nội địa theo kiểu “xe tải – UAV” như Ukraine đã làm.
Tuy nhiên, không phải ai cũng tin vào khả năng thực tế của Golden Dome. Dù được đầu tư khổng lồ, chương trình GMD – lớp phòng thủ chính hiện nay của Mỹ vẫn bị nghi ngờ về năng lực đánh chặn, đặc biệt khi đối mặt với tên lửa siêu vượt âm hoặc các đầu đạn có khả năng cơ động cao. Hơn nữa, chi phí vận hành các tên lửa đánh chặn tầm cao vẫn ở mức “không tưởng” trong bối cảnh đối phương có thể tung ra hàng loạt UAV giá rẻ để làm bão hòa phòng tuyến.
Giới chuyên gia cảnh báo rằng Golden Dome, nếu không kịp thích nghi với chiến tranh phi đối xứng kiểu mới, có thể trở thành một “chiếc khiên dát vàng” nhưng đầy kẽ hở. Khi UAV ngày càng thông minh, rẻ và dễ sản xuất, các hệ thống phòng thủ đắt đỏ cần có chiến lược phân lớp, nơi những vũ khí rẻ tiền làm “tầng chặn đầu tiên” để bảo vệ các khí tài tầm cao như GMD khỏi bị quá tải.
(Theo Military Watch)
Đọc bài gốc tại đây.
