Nội dung chính
Bài học từ chiếc F-117 bị bắn hạ năm 1999
Một trong những minh chứng nổi tiếng nhất về điểm yếu của công nghệ tàng hình xảy ra trong cuộc chiến Kosovo năm 1999. Đêm 27/3, chiếc F-117 Nighthawk – chiến đấu cơ tàng hình đầu tiên được trang bị công nghệ hấp thụ sóng radar (RAM) và thiết kế góc cạnh tối ưu, đã bị phòng không Serbia bắn hạ bằng tổ hợp tên lửa phòng không Soviet cũ kỹ.
Đặc biệt, lực lượng phòng không Serbia đã sử dụng radar P-18 “Spoon Rest D” hoạt động trên dải tần Very High Frequency (VHF) khoảng 30-300 MHz, với bước sóng từ 1 đến 10 mét. Ở tần số này, kích thước máy bay gần bằng bước sóng, tạo ra hiện tượng cộng hưởng, khiến radar phát hiện được tín hiệu phản xạ dù chiếc F-117 được thiết kế để tránh radar. Kết hợp với radar dẫn bắn SNR-125 và radar đo độ cao PRV-11, hệ thống này đã khóa mục tiêu chuẩn xác và bắn hạ F-117 bằng tên lửa đất đối không.
Chiếc F-117 được trang bị khoang chứa bom bên trong để giảm diện tích phản xạ radar, nhưng trong sự cố đó, cửa khoang bom đã mở, khiến diện tích phản xạ tăng lên và radar Soviet có thể “nhìn thấy” nó rõ hơn.
F-35 – Chiến cơ tàng hình thế hệ mới
F-35 là đỉnh cao công nghệ chiến đấu cơ tàng hình thế hệ thứ 5 của Mỹ, sở hữu lớp phủ hấp thụ radar tiên tiến, cấu trúc thiết kế giúp giảm tối đa tín hiệu radar phản xạ, cùng hệ thống điện tử hàng không AESA cho khả năng tác chiến mạng và thu thập dữ liệu vượt trội. Với tốc độ tối đa gần Mach 1.6 (khoảng 1.200 dặm/giờ) và phạm vi hoạt động hơn 1.200 km không cần tiếp nhiên liệu, F-35 được kỳ vọng sẽ duy trì ưu thế tuyệt đối trên chiến trường hiện đại.
Tuy nhiên, những cải tiến trong hệ thống radar tần số thấp của Trung Quốc và Nga đang làm lu mờ lợi thế này. Nga sở hữu radar Nebo-M, kết hợp quét cùng lúc ba dải tần VHF, UHF và L, có khả năng phát hiện và theo dõi mục tiêu tàng hình từ khoảng cách hàng trăm km. Radar Rezonans-NE cũng được thiết kế để phát hiện chiến đấu cơ tàng hình như F-35 và B-2 Spirit.
Trung Quốc thì nổi bật với radar JY-27A AESA hoạt động trên băng tần VHF, có tầm phát hiện vượt trội và thiết kế mô-đun linh hoạt phù hợp với địa hình phức tạp như eo biển Đài Loan. Ngoài ra, radar SIAR triển khai tại các đảo nhân tạo ở Biển Đông còn sử dụng công nghệ xung tổng hợp giúp phá vỡ khả năng tàng hình của máy bay Mỹ ở độ cao trung bình.
Thách thức mới cho Mỹ
Không chỉ dừng lại ở radar mặt đất, cả Trung Quốc và Nga đều phát triển mạng lưới cảm biến tích hợp, phối hợp dữ liệu từ các radar VHF, radar dẫn bắn, máy bay cảnh báo sớm trên không (AWACS) và cảm biến vệ tinh quỹ đạo. Hệ thống này cung cấp lớp phòng thủ nhiều tầng, tạo ra một “bức tường lửa” công nghệ, hạn chế tối đa sự tự do tác chiến của các chiến đấu cơ tàng hình Mỹ.
Công nghệ radar VHF vốn bị xem là thô sơ so với radar băng tần cao, nhưng chính nhờ bước sóng dài và hiện tượng cộng hưởng, nó trở thành “con dao hai lưỡi” có thể phát hiện những mục tiêu thiết kế đặc biệt để tránh radar truyền thống.
Mỹ chưa nhận ra sự nguy hiểm
Mặc dù Mỹ vẫn giữ quan điểm nghi ngờ về mức độ nguy hiểm của các hệ thống radar VHF hiện đại, sự kiện F-35 bị lực lượng Houthi ở Yemen tấn công thành công gần đây khiến các chuyên gia quân sự phải xem xét lại khả năng thực chiến của công nghệ tàng hình. Với ngân sách quốc phòng lên tới 1 nghìn tỷ USD, Mỹ đang đối mặt với nguy cơ bị vượt mặt bởi những đối thủ có chiến thuật sáng tạo và công nghệ phát hiện tàng hình ngày càng tinh vi như Trung Quốc và Nga.
Lịch sử đã chứng minh rằng ưu thế công nghệ không phải là bất khả xâm phạm và những “bóng ma vô hình” trên bầu trời có thể trở thành mục tiêu dễ bị tổn thương khi công nghệ radar phát hiện ngày càng tiến bộ. Cuộc đua công nghệ tàng hình và phát hiện tàng hình đang bước vào một giai đoạn gay cấn, mà kết quả của nó sẽ quyết định vị thế siêu cường của các cường quốc trên thế giới.
(Theo National Interest)
Đọc bài gốc tại đây.
