Xây dựng một nhà máy điện hạt nhân là công việc khó khăn, và sẽ đặc biệt khó khăn hơn, để thiết lập nó ở Chernobyl. Tuy nhiên, một kế hoạch đang được lập ra để thiết lập nhiều lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) trong vùng loại trừ của nó.
Chernobyl, nằm ở Ukraine ngày nay, đã phải hứng chịu một trong những thảm họa hạt nhân lớn nhất và được biết đến rộng rãi nhất vào năm 1986. Những đám mây độc hại lan rộng khắp lãnh thổ Liên Xô khi đó đã khiến khoảng 8,4 triệu người tiếp xúc với bức xạ hạt nhân.
Theo ước tính, có hơn 250.000 người mắc bệnh ung thư và khoảng 100.000 trường hợp tử vong. Thảm họa Chernobyl cũng tàn phá khắp nơi bằng cách gây ra thiệt hại lớn cho mùa màng, cây trồng và cơ sở hạ tầng.
Các cuộc khảo sát vẫn đang được tiến hành tại địa điểm xảy ra thảm họa và xung quanh đó để tìm hiểu mức độ phóng xạ trong khu vực.
Ukraine tìm cách triển khai SMR
Theo IAEA, SMR là lò phản ứng hạt nhân tiên tiến có công suất lên tới 300 MW(e) trên một đơn vị, bằng khoảng một phần ba công suất phát điện của lò phản ứng điện hạt nhân truyền thống.
Ảnh: IAEA
Với diện tích nhỏ hơn, SMR có thể được đặt ở những vị trí không phù hợp với các nhà máy điện hạt nhân lớn hơn. Các đơn vị SMR đúc sẵn có thể được sản xuất rồi vận chuyển và lắp đặt tại chỗ, khiến chúng có giá thành xây dựng phải chăng hơn so với các lò phản ứng điện lớn, thường được thiết kế riêng cho một địa điểm cụ thể, đôi khi dẫn đến chậm trễ trong quá trình xây dựng. SMR giúp tiết kiệm chi phí và thời gian xây dựng, và chúng có thể được triển khai từng bước để đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng.
Tổng cộng có 12 địa điểm tiềm năng đã được Công ty Điện hạt nhân Quốc gia (NNEGC) Energoatom và Công ty Điện lực Quốc gia Ukrenergo xác định tại Ukraine để triển khai SMR. Kyiv tin rằng SMR có thể là giải pháp khả thi cho nhu cầu điện ngày càng tăng của mình, nhu cầu này sẽ tăng lên khi chiến tranh với Nga kết thúc. Họ hy vọng năng lượng hạt nhân sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tái thiết quốc gia, cùng với nhu cầu trong tương lai.
Theo các báo cáo trước đó, Ukraine muốn triển khai các lò phản ứng Westinghouse AP1000 lớn, cùng với chương trình SMR. Các cuộc khảo sát và lập kế hoạch triển khai lò phản ứng hạt nhân mới vẫn tiếp tục diễn ra ở quốc gia này ngay cả trong thời chiến.
Một thỏa thuận được ký giữa Holtec và Energoatom vào năm 2023 cho khoảng 20 lò SMR cũng nằm trong kế hoạch, cùng với các cuộc đàm phán đang diễn ra với một số nhà sản xuất lò phản ứng mô-đun khác. Xác nhận gần đây nhất về kế hoạch triển khai SMR tại khu vực cấm Chernobyl đến từ Hryhorii Ishchenko, Giám đốc Cơ quan Nhà nước quản lý khu vực cấm của Ukraine.
Trong một cuộc phỏng vấn với Interfax-Ukraine, Ishchenko cho biết cơ quan của ông đã sẵn sàng phân bổ đất cho NNEGC Energoatom để đặt các lò SMR trong vùng cấm xung quanh Chernobyl. Ông cũng cho biết thêm rằng thỏa thuận khởi công dự án này hy vọng sẽ sớm được ký kết.
Thảm họa hạt nhân Chernobyl và vùng cấm
Ảnh: University of Alberta
Lò phản ứng hạt nhân Chernobyl cách Kyiv khoảng 80 dặm (130 km). Sau thảm họa hạt nhân năm 1986, một khu vực rộng 18 dặm (30 km) xung quanh lò phản ứng đã trở thành vùng cấm.
Khu vực cấm ban đầu được tạo ra để kiểm soát hậu quả của thảm họa, sau đó được mở rộng để bao gồm các khu vực bị ô nhiễm nặng.
Hiện tại, khu vực này phần lớn không có người ở, ngoại trừ một số nhà khoa học và một số nhà khảo sát khác đến đây với giấy phép. Trong nhiều năm, nơi đây đã trở thành thiên đường cho động vật hoang dã do không có hoạt động của con người.
Các cuộc khảo sát đã được tiến hành trong quá khứ cho thấy một số khu vực trong vùng cấm có thể phù hợp để tiếp tục các hoạt động nông nghiệp.
Đồng vị iốt-131 gây ra mối đe dọa sức khỏe lớn nhất sau thảm họa hạt nhân. Tuy nhiên, nó có chu kỳ bán rã là tám ngày và đã giảm xuống mức không đáng kể trong những năm tiếp theo.
Trong khi đó, caesium-137 và stronti-90, có thời hạn sử dụng hơn ba thập kỷ, vẫn hiện diện trong khu vực, mặc dù nồng độ đã giảm đi hơn một nửa. Hiện người ta vẫn chưa biết Ukraine sẽ bắt đầu triển khai SMR ở vùng cấm Chernobyl sớm như thế nào. Đây sẽ là sự kiện mang tính bước ngoặt giúp đáp ứng nhu cầu năng lượng của Kyiv.
Theo IAEA, Interesting Engineering
Đọc bài gốc tại đây.
