Hãng truyền thông Euro News ngày 6/7 đưa tin, việc Iran bán máy bay không người lái và tên lửa đạn đạo cho Nga để sử dụng chống lại Ukraine, và việc bán dầu với giá giảm đáng kể cho Trung Quốc không mang lại nhiều lợi ích cho Tehran trong thời điểm quan trọng giữa các cuộc tấn công của Israel và Mỹ.
Khi Nga tìm kiếm sự hỗ trợ từ Trung Quốc, Triều Tiên và Iran trong bối cảnh cuộc xung đột với Ukraine, một số quan chức phương Tây đã bày tỏ lo ngại về việc hình thành một trục mới chống lại các nước phương Tây.
Nhưng không có nước nào trong số những quốc gia này hỗ trợ Iran trong cuộc chiến Iran – Israel hoặc khi lực lượng Mỹ tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran.
Trung Quốc và Nga – những quốc gia hùng mạnh nhất trong trục – chỉ lên án bằng lời nói về hành động của Washington nhưng không cung cấp bất kỳ hỗ trợ tài chính, vật chất hoặc quân sự nào cho Tehran.
Một tòa nhà ở thủ đô Tehran của Iran bị hư hại sau cuộc tấn công của Israel vào ngày 13/6/2025. Ảnh: Getty
“Không muốn tham gia vào các cuộc chiến của nhau”
Alexander Gaboyev – Giám đốc Trung tâm Carnegie về các vấn đề Nga và Âu Á có trụ sở ở Đức – nói với tờ New York Times rằng: “Mỗi quốc gia này đều hoàn toàn theo chủ nghĩa hòa bình và họ không muốn tham gia vào các cuộc chiến của nhau. Không giống như Mỹ và các đồng minh, các quốc gia này không nhất thiết phải có cùng cấu trúc, giá trị và mối liên hệ thể chế với nhau.”
Theo Euro News, trong số các quốc gia đó, chỉ có Nga và Triều Tiên có hiệp ước phòng thủ chung. Ngoài việc gửi vũ khí cho Nga, Triều Tiên đã triển khai hơn 14.000 quân để chiến đấu cùng lực lượng Nga trong cuộc xung đột kéo dài hơn ba năm với Ukraine.
Mối quan hệ giữa Moscow và Bình Nhưỡng bắt nguồn từ sự gần gũi về chính trị trong quá khứ và cuộc chiến chống Mỹ trên Bán đảo Triều Tiên từ năm 1950 đến năm 1953. Trung Quốc dưới thời Mao Trạch Đông cũng có mặt vào thời điểm đó.
Bối cảnh lịch sử tương tự này cũng giải thích mối quan hệ chặt chẽ giữa Trung Quốc và Nga. Các nhà lãnh đạo của hai nước đã duy trì mối quan hệ cá nhân trong nhiều năm, với việc hai chính phủ tuyên bố về “quan hệ đối tác chiến lược không giới hạn” chỉ vài tuần trước khi Moscow phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào tháng 2/2022.
Tất nhiên, Trung Quốc vẫn tuân thủ một số giá trị quốc tế mà Washington thúc đẩy từ thời cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden và do đó đã từ chối gửi viện trợ vũ khí cho Nga trong suốt cuộc chiến.
Tuy nhiên, theo các quan chức Mỹ, Trung Quốc đã đóng vai trò trong việc xây dựng lại ngành công nghiệp quốc phòng của Nga và vẫn là một trong những khách hàng lớn nhất mua dầu mỏ Nga.
Nga và Iran chưa bao giờ có mối quan hệ như vậy. Sergei Radchenko – nhà sử học về chiến tranh lạnh tại Đại học Johns Hopkins (Mỹ) – nói với tờ New York Times rằng: “không có giá trị chung nào ngoài những tuyên bố về trật tự thế giới đa cực giữa họ, và đồng thời, có rất nhiều sự tương phản giữa họ.”
Trong số các quốc gia Nga, Triều Tiên, Trung Quốc và Iran, chỉ có Nga và Triều Tiên có hiệp ước phòng thủ chung. Ảnh: Samvada
Trung Quốc đóng vai trò trung gian trung lập ở Trung Đông
Trung Quốc cũng chỉ là một “người quan sát” trong cuộc đối đầu quân sự Iran – Israel. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cho biết tất cả các bên “nên nỗ lực để giảm căng thẳng”. Nhà lãnh đạo Trung Quốc lên án mạnh mẽ các cuộc tấn công của Mỹ vào Iran và cáo buộc Washington vi phạm Hiến chương Liên hợp quốc.
Nhưng giống như Nga, Trung Quốc cũng không giúp Iran. Mặc dù đôi khi Trung Quốc có lập trường chính thức đối với các cuộc xung đột trong khu vực, nhưng họ thường cố tỏ ra trung lập để bảo vệ lợi ích của mình. Trong nhiều năm, quốc gia này đã mở rộng quan hệ với Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) – hai đối thủ khu vực của Iran.
Một cuộc chiến tranh khu vực rộng lớn sẽ gây nguy hiểm cho hoạt động nhập khẩu dầu của Trung Quốc từ các quốc gia đó, vì vậy Bắc Kinh đang tìm cách xoa dịu xung đột, không phải thổi bùng nó.
Mục tiêu của Trung Quốc là đóng vai trò trung gian trung lập ở Trung Đông đã trở nên rõ ràng vào tháng 3/2023, khi nước này đóng vai trò trong một thỏa thuận ngoại giao giữa Iran và Ả Rập Xê Út. Trung Quốc cũng đã tận dụng cơ hội đó để củng cố mối quan hệ với Syria – đồng minh của Iran trong khu vực.
Enrico Fardella – giáo sư tại Đại học Naples Lorentale (Ý), người trước đây từng giảng dạy tại Đại học Bắc Kinh – tin rằng giờ đây khi Iran đã bị suy yếu do cuộc chiến với Israel và sự sụp đổ của chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad, Bắc Kinh đang thận trọng và cẩn thận đánh giá tình hình để xem chính phủ, nhóm chính trị hoặc lực lượng dân quân nào chiếm ưu thế hoặc lấp đầy khoảng trống trong khu vực.
Nhưng Yun Soon – nhà nghiên cứu về chính sách đối ngoại của Trung Quốc tại Viện nghiên cứu Stimson ở Washington – tin rằng mối quan hệ giữa Trung Quốc, Nga, Iran và Triều Tiên vẫn có giá trị.
“Liên minh, ngay cả khi không có phòng thủ chung, vẫn là liên minh”, ông lưu ý. “Việc họ không chiến đấu vì nhau không có nghĩa là sự hợp tác của họ không đáng kể.”
Theo Euro News
Đọc bài gốc tại đây.
