Hai năm trước, nam bệnh nhân đã được phát hiện sỏi thận hai bên nhưng chưa điều trị vì hoàn cảnh khó khăn – phải chăm sóc cha bệnh nặng. Gần đây, khi trở lại bệnh viện do cảm thấy mệt mỏi kéo dài, anh được chẩn đoán suy thận nặng vì sỏi quá nhiều. Các bác sĩ ở tuyến dưới “lắc đầu” từ chối phẫu thuật, cho rằng nếu can thiệp cũng sẽ phải chạy thận.
Lúc này, nam bệnh nhân tìm đến Bệnh viện E như “phương án cứu cánh cuối cùng”. Người trực tiếp thăm khám cho bệnh nhân là bác sĩ Mai Văn Lực (Khoa Phẫu thuật Thận tiết niệu và Nam học, Bệnh viện E).
Khi tiếp nhận hình ảnh chụp CT của bệnh nhân, bác sĩ Lực đã vô cùng sửng sốt bởi thận của người đàn ông 36 tuổi gần như bị bịt kín bởi sỏi – ước tính lên tới gần 1 triệu viên. Bác sĩ Lực cho biết sỏi thận của bệnh nhân “chen chúc như bắp ngô”.
Hình ảnh chụp thận của bệnh nhân (Ảnh: BSCC).
Dù là một ca rất phức tạp, ê-kíp y bác sĩ vẫn quyết tâm can thiệp. Sau nhiều giờ tán sỏi, gần 1 triệu viên sỏi nhỏ đã được lấy ra khỏi hai quả thận bệnh nhân. Hiện bệnh nhân đã hồi phục, chức năng thận cải thiện rõ rệt và đang được theo dõi, điều trị dự phòng tái phát sỏi.
Theo bác sĩ Lực, bệnh lý sỏi thận ở Việt Nam có xu hướng gia tăng, một phần do yếu tố địa lý. Việt Nam thuộc khu vực ‘vành đai sỏi’ – nơi có tỷ lệ mắc sỏi thận cao, ước tính từ 12–14% dân số.
Ngoài yếu tố địa lý, hàng loạt nguyên nhân có thể góp phần hình thành sỏi: dị dạng đường tiết niệu, rối loạn chuyển hóa canxi, thay đổi pH nước tiểu, cường tuyến cận giáp, yếu tố di truyền, môi trường làm việc nóng bức, nhiễm trùng tiết niệu (đặc biệt ở nữ), lười uống nước, chế độ ăn mặn hoặc ít vận động…
Đáng lưu ý, tại nhiều vùng nông thôn, người dân sử dụng nguồn nước cứng (giàu canxi và magie) chưa qua xử lý, cũng làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.
Người mắc sỏi thận thường có biểu hiện đau vùng hông lưng. Nếu sỏi rơi xuống niệu quản, sẽ gây cơn đau quặn dữ dội, lan từ lưng xuống bụng dưới, kèm tiểu buốt, tiểu rắt. Nếu không điều trị, sỏi có thể làm tắc nghẽn đường tiết niệu, dẫn tới nhiễm trùng hoặc suy thận.
Phòng ngừa sỏi – bảo vệ “nhà máy lọc máu”
Để bảo vệ chức năng thận, bác sĩ Lực khuyến cáo:
– Uống đủ nước: Đây là yếu tố then chốt, giúp giảm cô đặc nước tiểu, ngăn sỏi hình thành. Người cao tuổi cần lưu ý duy trì thói quen uống nước đều đặn, kể cả khi không khát.
– Chế độ ăn hợp lý: Hạn chế thực phẩm chứa oxalat, muối, thịt đỏ, thức ăn chế biến sẵn chứa chất bảo quản. Tăng cường rau xanh và hoa quả.
– Lối sống lành mạnh: Tập thể dục đều đặn, tránh ngồi lâu, giữ cân nặng hợp lý. Người đã từng mắc sỏi nên vỗ nhẹ vùng thắt lưng sau khi uống nước để hỗ trợ đẩy sỏi nhỏ ra ngoài.
– Khám định kỳ: Sỏi thận có khả năng tái phát cao. Việc siêu âm hoặc chụp X-quang định kỳ giúp phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, tránh tổn thương thận nghiêm trọng.
Ngoài ra, người dân sống ở khu vực có nguồn nước cứng nên sử dụng máy lọc nước để giảm hàm lượng khoáng chất gây sỏi. Với những người làm việc trong môi trường nhiệt độ cao, cần chú ý bổ sung nước và điện giải thường xuyên.
Đọc bài gốc tại đây.
