Theo tuyên bố từ Lực lượng Vũ trang Ukraine, vào rạng sáng ngày 9/6, họ đã thực hiện một đòn tấn công nhắm vào căn cứ không quân Savasleyka của Nga. Trong vụ không kích, một chiếc MiG-31 và một máy bay Sukhoi không xác định (có thể là Su-30 hoặc Su-34) được cho là đã bị phá hủy. Nhưng điều khiến giới phân tích quân sự thực sự giật mình là khả năng chiếc MiG-31 bị bắn trúng chính là phiên bản MiG-31K – dòng chiến đấu cơ độc nhất vô nhị có khả năng mang tên lửa siêu vượt âm Kh-47M2 Kinzhal.
MiG-31K
MiG-31 là một biểu tượng của ngành công nghiệp quốc phòng Liên Xô trong thời kỳ đỉnh cao. Ra đời từ năm 1975, chiếc tiêm kích này được thiết kế để hoạt động ở tốc độ Mach 2.83 và độ cao tới 21km, với mục tiêu đối đầu máy bay ném bom và tên lửa hành trình của NATO.
Tuy nhiên, toàn bộ dây chuyền sản xuất MiG-31 đã bị dừng lại từ năm 1993, và đến nay, Nga hoàn toàn không có khả năng sản xuất mới loại chiến đấu cơ này. Không chỉ thiếu nhà máy, kỹ sư và vật tư, mà ngay cả tài liệu kỹ thuật, bản vẽ thiết kế và các mẫu chuẩn cũng đã bị thất lạc hoặc lạc hậu.
Theo các báo cáo, Nga hiện có khoảng 130 – 150 khung thân MiG-31 nằm trong kho lưu trữ, song phần lớn đều đã xuống cấp nghiêm trọng, không thể phục hồi để bay, chưa nói đến việc cải tiến lên chuẩn MiG-31K. Cần biết rằng, chỉ có khoảng 10 máy bay MiG-31 được chuyển đổi thành phiên bản K – dòng máy bay duy nhất hiện nay có thể phóng được tên lửa Kinzhal.
Đây là một tổ hợp mang tính chiến lược gồm tên lửa bay với vận tốc gấp 10 lần âm thanh, tầm bắn lên đến 2.000km, được thiết kế để xuyên thủng các hệ thống phòng không tiên tiến nhất của phương Tây và đánh trúng mục tiêu có giá trị cao như sở chỉ huy, sân bay hay hạ tầng trọng yếu.
Điều khiến MiG-31K trở nên không thể thay thế nằm ở chính thiết kế độc nhất của nó. Không chỉ có tốc độ và trần bay vượt trội, MiG-31K còn được gia cố khung thân để mang theo quả tên lửa nặng tới 4,3 tấn dưới bụng – điều mà các phiên bản khác như MiG-31BM không thể làm được do mất cân bằng khí động học.
Hệ thống điện tử trên máy bay cũng được nâng cấp toàn diện, trang bị máy tính điều khiển hỏa lực kỹ thuật số có khả năng giao tiếp với tên lửa Kinzhal trong thời gian thực, kể cả cập nhật mục tiêu giữa hành trình qua vệ tinh.
Khi thực hiện nhiệm vụ, MiG-31K sẽ cất cánh với một quả Kinzhal duy nhất. Phi công sẽ tăng tốc lên khoảng Mach 2.5 và leo cao tới 18-20km – môi trường tối ưu để tên lửa có được vận tốc và năng lượng ban đầu lớn nhất.
Sau khi được phóng, Kinzhal sẽ kích hoạt động cơ và lao đi với tốc độ siêu vượt âm, gần như không thể bị đánh chặn bởi các hệ thống phòng không hiện đại như Patriot hay SAMP/T. Đây chính là lý do vì sao Nga xem MiG-31K như “bảo vật” chiến lược và chỉ dành cho các mục tiêu mang tính quyết định.
Vấn đề của MiG-31K
Song vấn đề lớn hơn là Nga không thể chế tạo thêm MiG-31K. Không có nhà máy, không có dây chuyền, không có kỹ sư giàu kinh nghiệm và không có động cơ D-30F6 – loại động cơ độc quyền của MiG-31, vốn có tuổi thọ cực ngắn chỉ 300 giờ bay và đã ngừng sản xuất hàng chục năm.
Dự trữ động cơ mà Nga tích lũy được từ thời Liên Xô phần lớn đã cạn kiệt sau năm 2014 và việc tái khởi động dây chuyền không chỉ tốn hàng tỷ rúp mà còn đòi hỏi thời gian và nguồn lực công nghệ mà Moskva hiện không có, đặc biệt trong bối cảnh bị cấm vận và áp lực xung đột ngày càng gia tăng.
Vì vậy, mỗi chiếc MiG-31K bị phá hủy đồng nghĩa với việc Nga mất đi một phần năng lực tấn công tầm xa chiến lược không thể bù đắp. Nếu thông tin về vụ không kích ở Savasleyka là chính xác, thì lực lượng Không quân Nga đang đối mặt với một tổn thất có thể làm thay đổi cả chiến thuật tác chiến đường không.
Các máy bay như Su-34, dù cũng từng thử nghiệm mang Kinzhal, lại bay thấp và chậm, khiến tên lửa mất tầm và giảm hiệu quả. Hơn nữa, nếu Nga buộc phải rút các khung thân MiG-31 từ kho để tái sử dụng, họ sẽ phải đối mặt với các vấn đề như nứt khung, ăn mòn, hư hại cấu trúc, khiến tiến trình kéo dài và rủi ro cao.
Sự mất mát của một MiG-31K không chỉ khiến kho vũ khí Kinzhal mất đi “bệ phóng” tối ưu, mà còn gây sức ép lên toàn bộ học thuyết răn đe bằng vũ khí siêu vượt âm mà Nga đang xây dựng. Nó làm suy yếu hình ảnh siêu cường quân sự mà Moskva cố gắng duy trì, đồng thời buộc giới chỉ huy phải điều chỉnh lại toàn bộ chiến lược không kích tầm xa.
Nếu không có MiG-31K, Nga sẽ phải dựa vào các phương tiện thay thế kém hiệu quả hơn, vừa khiến tên lửa giảm uy lực, vừa mất đi yếu tố gây khiếp sợ mà Kinzhal mang lại trên chiến trường.
Quang Hưng (Theo Bulgarianmilitary)
Đọc bài gốc tại đây.
