Cuộc gặp được so sánh với màn đấu khẩu căng thẳng của Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky hồi tháng 2.
Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa bị ông Trump làm khó ở Nhà Trắng với cáo buộc diệt chủng. (Ảnh: Reuters)
Tổng thống Ramaphosa kỳ vọng cuộc gặp này sẽ là cơ hội để khôi phục mối quan hệ giữa hai nước, sau khi ông Trump có một loạt hành động trừng phạt Nam Phi, như cắt viện trợ, tiếp nhận người da trắng thiểu số theo quy chế tị nạn, trục xuất đại sứ Nam Phi và chỉ trích vụ kiện Israel với cáo buộc phạm tội ác diệt chủng.
Để chuẩn bị cho cuộc gặp có thể đầy căng thẳng, Tổng thống Ramaphosa cùng đi với những tay golf nổi tiếng người da trắng của Nam Phi và bày tỏ mong muốn thảo luận về thương mại.
Mỹ hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Nam Phi, nhưng Nam Phi đang đối mặt với mức thuế nhập khẩu lên đến 30% khi đưa hàng vào thị trường Mỹ.
Tiếp khách tại Phòng Bầu dục, ông Trump nhanh chóng bày tỏ lo ngại về cách đối xử với người da trắng ở Nam Phi. Ông cho trình chiếu đoạn video và đưa ra một chồng báo in mà ông nói là bằng chứng cho những cáo buộc mà ông đưa ra.
Theo yêu cầu của ông Trump, đèn được tắt bớt để chiếu đoạn video trên chiếc TV không thường xuất hiện ở Phòng Bầu dục, trong đó có hình ảnh những cây thánh giá màu trắng mà ông Trump nói là mộ phần của người da trắng, kèm theo các bài phát biểu kích động của phe đối lập ở Nam Phi. Ông Trump cho rằng một trong những người này – Julius Malema – nên bị bắt giữ.
Video được quay vào tháng 9/2020, trong cuộc biểu tình vì vụ 2 người bị sát hại trong trang trại của họ cách đó 1 tuần. Những cây thánh giá không đánh dấu mộ thật. Một trong những người tổ chức biểu tình khi đó đã nói với đài truyền hình quốc gia Nam Phi rằng chúng tượng trưng cho những nông dân bị sát hại trong nhiều năm qua.
“Chúng tôi tiếp nhận nhiều người cảm thấy họ đang bị đàn áp, và họ đang đến Mỹ”, ông Trump nói.
“Mọi người đang rời khỏi Nam Phi vì lo cho sự an toàn của chính họ. Đất đai của họ đang bị tịch thu, và trong nhiều trường hợp, họ bị giết hại”, ông Trump nói thêm.
Nam Phi từng có chế độ phân biệt chủng tộc apartheid hà khắc kéo dài hàng thế kỷ, khiến cộng đồng người da đen bị gạt ra ngoài lề xã hội trước khi trở thành nền dân chủ đa đảng vào năm 1994, dưới sự dẫn dắt của nhà lãnh đạo Nelson Mandela. Nam Phi bác bỏ các cáo buộc của ông Trump.
Nam Phi gần đây ban hành luật đất đai mới, cho phép thu hồi đất mà không cần bồi thường nếu vì lợi ích cộng đồng. Trên thực tế chưa có vụ thu hồi nào diễn ra, và mọi quyết định đều có thể bị kiện ra tòa.
Cảnh sát Nam Phi ghi nhận 26.232 vụ giết người trên toàn quốc trong năm 2024, trong đó có 44 vụ liên quan đến các cộng đồng nông nghiệp, 8 nạn nhân trong số đó là nông dân.
Ngồi cạnh ông Trump và giữ bình tĩnh, Tổng thống Ramaphosa đã phản bác cáo buộc của nhà lãnh đạo Mỹ.
“Nếu thật sự có nạn diệt chủng nông dân Afrikaner, tôi dám chắc ba quý ông này đã không thể có mặt ở đây”, ông Ramaphosa nói về các tay golf Ernie Els và Retief Goosen cùng tỷ phú Johann Rupert – tất cả đều là người da trắng – đang có mặt trong phòng.
Nhưng điều đó vẫn không làm ông Trump hài lòng.
“Chúng tôi có hàng nghìn câu chuyện nói về vấn đề này, chúng tôi có phim tài liệu, có bài báo”, ông Trump nói.
Giữ bình tĩnh
Tổng thống Ramaphosa hầu như không biểu lộ cảm xúc trong suốt phần trình chiếu video, chỉ thỉnh thoảng quay sang để nhìn màn hình. Ông nói chưa từng xem tài liệu này trước đây và muốn biết đoạn video được quay ở đâu.
Ông Trump sau đó đưa ra những bài báo mà ông cho là chứng minh người da trắng ở Nam Phi đã bị sát hại, vừa lật các trang vừa nói: “chết chóc, chết chóc”, rồi đưa cho ông Ramaphosa.
Tổng thống Ramaphosa thừa nhận Nam Phi có tội phạm, nhưng phần lớn nạn nhân là người da đen. Ông Trump ngắt lời: “Những nông dân đó không phải là người da đen”.
Ông Ramaphosa đáp lại: “Chúng tôi sẵn sàng thảo luận với ngài về những mối quan ngại này”.
Tổng thống Nam Phi nhắc lại câu chuyện về những nỗ lực hòa giải của biểu tượng Nelson Mandela, nhưng điều đó không làm lay chuyển ông Trump, trong bối cảnh nhà lãnh đạo Mỹ nhận được sự ủng hộ của một lực lượng cử tri là các nhóm dân tộc chủ nghĩa da trắng.
“Tôi phải nói: apartheid, thật khủng khiếp. Còn điều này giống như điều ngược lại của apartheid vậy”, ông Trump nói.
Khác với Tổng thống Zelensky, người đã có màn tranh luận nảy lửa với Tổng thống Trump và Phó Tổng thống JD Vance tại Nhà Trắng hồi tháng 2 rồi bỏ về sớm, nhà lãnh đạo Nam Phi vẫn giữ điềm tĩnh. Ông khen ngợi phong cách bài trí của ông Trump trong Phòng Bầu dục và bày tỏ mong muốn sẽ chuyển giao chức Chủ tịch G20 vào năm tới.
Ông Trump không cho biết liệu ông có tham dự hội nghị G20 tại Nam Phi vào tháng 11 năm nay hay không.
Sau đó, tỷ phú Rupert lên tiếng ủng hộ ông Ramaphosa, nói rằng tội phạm là vấn đề lan rộng và rằng “nhiều người da đen cũng đang bị giết hại”. Ông cũng nhắc đến tỷ phú Elon Musk, nói rằng hệ thống viễn thông Starlink cần có mặt ở mọi đồn cảnh sát Nam Phi để hỗ trợ đối phó với tội phạm.
Sau cuộc gặp, Tổng thống Ramaphosa tìm cách tập trung vào vấn đề thương mại. Ông nói với báo giới rằng hai nước đã đồng ý thảo luận về các khoáng sản quan trọng của Nam Phi. Bộ trưởng thương mại của ông cho biết chính phủ đã gửi đề xuất thương mại và đầu tư, bao gồm việc mua khí tự nhiên hóa lỏng từ Mỹ.
Tuy nhiên, ông Ramaphosa cũng phủ nhận thẳng thừng cáo buộc của ông Trump về làn sóng bạo lực chủng tộc nhằm vào nông dân da trắng.
“Không hề có nạn diệt chủng ở Nam Phi”, ông nói.
Đọc bài gốc tại đây.
